"Η Πολιτιστική Επανάσταση ήταν υπεύθυνη για την πιο σημαντική υποχώρηση και τις πιο βαριές απώλειες που υπέστη το κόμμα, το κράτος και ο λαός από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας". Αυτή η εκτίμηση των "κληρονόμων" του Μάο θα φαινόταν αιρετική για τους περισσότερους αριστερούς στη δεκαετία του '60. Οι περισσότεροι έβλεπαν την Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση σαν αναπόσπαστο κομμάτι των διαδηλώσεων και των εξεγέρσεων που σάρωσαν τον κόσμο στα τέλη της δεκαετίας του '60. Οι φοιτητές στο Πεκίνο και στη Σανγκάη, όπως και οι συνάδελφοί τους στο Λονδίνο, στο Παρίσι, τη Ρώμη, το Βερολίνο και αλλού διαδηλώνανε ενάντια στο συντηρητισμό και την γραφειοκρατία της παλιότερης γενιάς. Η εξέγερσή τους θεωριόταν σαν γνήσια απόδειξη, ότι η Κίνα μπορούσε να αποφύγει τον εκφυλισμό της επανάστασης που είχε κυριαρχήσει στη Ρωσία του Στάλιν.
Στην πραγματικότητα η Πολιτιστική Επανάσταση ήταν μια βίαιη και αιματηρή σύγκρουση για τον έλεγχο της εξουσίας μέσα στην άρχουσα τάξη. Στην διάρκειά της εκατομμύρια Κινέζοι καταδιώχτηκαν και φυλακίστηκαν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες σκοτώθηκαν. Ο Μάο έφερε στους δρόμους την διαμάχη που ξέσπασε στους κόλπους της άρχουσας τάξης για έναν πολύ απλό λόγο: αν την είχε περιορίσει μέσα στην ηγεσία του κόμματος, θα την είχε χάσει. Η μόνη "πολιτιστική" πλευρά της Πολιτιστικής Επανάστασης ήταν η αφορμή της.
Το 1959 και το 1961 ο αντιδήμαρχος του Πεκίνου έγραψε δυο θεατρικά έργα για ένα τίμιο και θαρραλέο αυλικό του 16ου αιώνα που επιτέθηκε στον αυτοκράτορα για την σκληρότητα και την αδιαφορία του απέναντι στη φτώχια των αγροτών. Ο υπαινιγμός για τον Μάο ήταν προφανής. Στα τέλη του 1963 ο Μάο αποφάσισε ν'αντεπιτεθεί. Τότε ανακάλυψε ότι ούτε μια εφημερίδα του Πεκίνου δεν ήθελε να δημοσιεύσει το άρθρο του. Τελικά δημοσιεύτηκε σε ένα άσημο λογοτεχνικό περιοδικό της Σανγκάης. Πάνω σ'αυτή την σαθρή βάση ο Μάο εξάγγειλε την αρχή μιας καινούργιας καμπάνιας.
Οι αντιπαλοί του δεν μπορούσαν έτσι απλά να την αγνοήσουν, γι'αυτό αποφάσισαν να μπουν επικεφαλής της καμπάνιας ώστε να εξασφαλίσουν ότι δεν θα στρεφόταν εναντίον τους. Ομως, έτσι έπεσαν στην παγίδα που τους είχε στήσει ο Μάο. Το Μάϊο του 1966 επιτέθηκε άγρια στο τρόπο δουλειάς τους και κάλεσε σε μια πανεθνική εξέγερση ενάντια "σε εκείνους από την εξουσία που ακολουθούν το καπιταλιστικό δρόμο". Με ένα σύνθημα, που αντήχησε σ'όλη τη Κίνα, διακήρυξε: "Είναι δίκαιο να εξεγείρεσαι" (Η ειρωνεία του "αποφθέγματος" - ότι δηλαδή η επανάσταση είναι δικαιολογημένη μόνο όταν ο δυνάστης το επιτρέπει - χανόταν από τα μάτια του περισσότερου κόσμου τότε).
Κατά βάθος, το όλο ζήτημα είχε να κάνει με τον κατακερματισμό και το μοίρασμα της εξουσίας μέσα στην άρχουσα τάξη. Θα ήταν ο Μάο ένας δικτάτορας που θα είχε τον έλεγχο ολόκληρης της άρχουσας τάξης ή θα ήταν απλώς ένα από τα ανώτερα μέλη της; Οι αντίπαλοι του Μάο μέσα στην άρχουσα τάξη είχαν προσπαθήσει όπως είπαμε να μειώσουν τη δύναμή του από την εποχή του Μεγάλου Αλματος κιόλας, μετατρέποντάς τον σε ένα ηγέτη - βιτρίνα που δεν θα είχε κανένα πραγματικό έλεγχο πάνω στην καθημερινή διαχείριση της κοινωνίας. Μ'αυτό τον τρόπο όμως έκτισαν το κύρος του Μάο σαν ηγέτη της επανάστασης, κύρος που ήταν ικανός να το στρέψει εναντίον τους.
Στο Πεκίνο ο Μάο πέτυχε, σχεδόν αμέσως, αυτό που ήθελε - την απομάκρυνση δηλαδή των αντιπάλων του από τις ηγετικές τους θέσεις. Για να το επαναλάβει όμως αυτό στις επαρχίες, ήταν αναγκαίο να μεταφέρει τη μάχη στους δρόμους. Αυτός ήταν ο πραγματικός ρόλος των περίφημων "Ερυθροφρουρών".
Από τον Αύγουστο του 1966 και μετά φτιάχτηκαν ομάδες ερυθροφρουρών ανάμεσα σε φοιτητές και μαθητές από την μια ως την άλλη άκρη της χώρας. Παγιδευμένοι καθώς ήταν σ'ένα υποβαθμισμένο και αποπνικτικό σύστημα εκπαίδευσης, η απεύθυνση του Μάο για εξέγερση άγγιξε μια ευαίσθητη χορδή τους. Από την κόντρα με τους δασκάλους, τους καθηγητές και τις εκπαιδευτικές αρχές, πέρασαν γρήγορα στην επίθεση ενάντια στην τοπική γραφειοκρατία. Οι αντιπαθείς στο λαό αξιωματούχοι (και στις περισσότερες πόλεις όλοι οι αξιωματούχοι ήταν αντιπαθείς) σύρθηκαν έξω από τα γραφεία τους, παρέλασαν δια της βίας στους δρόμους, είτε φορώντας γελοία πανύψηλα καπέλα, είτε έχοντας ταμπέλες κρεμασμένες στο λαιμό τους και εξαναγκάζονταν να αποκηρύττουν τα "εγκλήματά" τους σε μαζικές δίκες - παρωδίες.
Η τρομοκρατία γρήγορα επεκτάθηκε, περιέλαβε πολύ πλατύτερους στόχους. Οτιδήποτε μπορούσε να θεωρηθεί "αστική" ή "φεουδαρχική" κουλτούρα έπρεπε να καταστραφεί. Κάηκαν βιβλιοθήκες και ναοί και λεηλατήθηκαν μουσεία που περιείχαν ανεκτίμητα έργα τέχνης. Οποιος είχε πάρει δυτική μόρφωση ή έστω είχε οικογένεια στη Δύση έγινε "στόχος της πάλης".
Η προσωπολατρεία του Μάο έφτασε σε σημεία που δύσκολα θα μπορούσες να συναντήσεις ακόμα και στη Ρωσία του Στάλιν. Τον αποκαλούσαν "κόκκινο, κόκκινο ήλιο στις καρδιές μας". Το να μην μπορείς να απαγγείλεις απ'έξω αποσπάσματα από το "Κόκκινο Βιβλιαράκι" του ήταν απόδειξη απειθαρχίας. Κάθε οικογένεια έπρεπε να αρχίσει τη μέρα της προσκυνώντας το πορτραίτο του, ακριβώς όπως συνήθιζαν να προσκηνούν τους οικογενειακούς θεούς. Και όταν κολύμπησε στον ποταμό Γιανγκτσέ (τέσσερις φορές πιο γρήγορα από το παγκόσμιο ρεκόρ για την συγκεκριμένη απόσταση), εκατοντάδες ερυθροφρουροί πνίγηκαν προσπαθώντας να φτάσουν το "επίτευγμά" του.
Το εκπαιδευτικό σύστημα σταμάτησε τελείως να λειτουργεί, καθώς εκατομμύρια φοιτητές και μαθητές κατευθύνονταν στο Πεκίνο, ελπίζοντας να δουν έστω και για μια στιγμή το Μάο, ή ξεκίναγαν κατά τα πρότυπα της Μεγάλης Πορείας, πορείες προς "επαναστατικά ιερά" σ'ολόκληρη τη χώρα. Οι διάφοροι παρατηρητές τα περιγράφουν όλα αυτά σαν "μαζική τρέλλα". Υπήρχε όμως ένα πυρήνας λογικής μέσα τους.
Ο Μάο και οι οπαδοί του ήταν αναγκασμένοι να οδηγήσουν του φοιτητές, αλλά και άλλα κοινωνικά στρώματα σε ένα τόσο πυρετώδη βαθμό κινητοποίησης, ώστε να εξασφαλίσουν την αναντίρρητη υπακοή τους. Οπως το ανέφερε μια διαταγή του γενικού επιτελείου προς το ναυτικό: "Πρέπει να εκτελούμε τις εντολές του Προέδρου Μάο, ακόμα κι όταν δεν τις καταλαβαίνουμε".
Ομως στα τέλη του 1966 η διασάλευση της τάξης σε ολόκληρο το σύστημα είχε φτάσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Μάο αναγκάστηκε να επέμβει για να κόψει τα φτερά του κινήματος. Αυτό αποδείχτηκε αδύνατο. Η κατάσταση είχε ξεφύγει τελείως από τα χέρια του.
Και αυτό γιατί οι τοπικοί γραφειοκράτες δεν δέχτηκαν τις επιθέσεις με τα χέρια ψηλά. Μερικοί μπορούσαν να αψηφούν ανοικτά το Μάο. Ο διοικητής, για παράδειγμα, της δυτικής επαρχίας του Ξιν Γιανγκ έστειλε και εκτέλεσαν εν ψυχρώ φοιτητές που διαδήλωναν εναντίον του στους δρόμους (ο ίδιος κύριος δυο χρόνια αργότερα διορίστηκε επικεφαλής της "επαναστατικής επιτροπής" που φτιάχτηκε για να σημάνει το τέλος της Πολιτιστικής Επανάστασης).
Οι περισσότεροι όμως τοπικοί αξιωματούχοι απάντησαν διακηρύσσοντας την αιώνια πίστη τους στον πρόεδρο Μάο, οργανώνοντας τις δικές τους ομάδες ερυθροφρουρών και κατηγορώντας ως "αντεπαναστάτες", όσους στρέφονταν εναντίον τους. Ενοπλες συμμορίες με εκατοντάδες ή και χιλιάδες μέλη άρχισαν να εμφανίζονται και να πολλαπλασιάζονται αλματωδώς. Η πόλη Βουχάν στη Κεντρική Κίνα είχε τουλάχιστον 34 τέτοιες συμμορίες. Μια μόνο αναμέτρηση μεταξύ τους άφησε 250 νεκρούς και τουλάχιστον 1500 τραυματίες.
Στο χώρο του Πανεπιστήμιου Τσινχουά που ήταν το καμάρι του Πεκίνου δόθηκαν μάχες με ντουφέκια και ολμοβόλα. Στη πόλη Τσανγκσά μια ομάδα, αφού πέτυχε να εγκλωβίσει τους αντιπάλους της σε ένα κτίριο στο κέντρο της πάλης, επέστρεψε με αντιαεροπορικούς πυραύλους! Φυσικά τίναξαν στον αέρα όχι μόνο τους αντιπάλους τους αλλά και ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο.
Το καλοκαίρι του 1967 μεγάλες εκτάσεις της Κίνας είχαν εμπλακεί σε ένα γενικευμένο εμφύλιο πόλεμο. Η εικόνα που έδινε ένας πρώην ερυθροφρουρός για την πόλη Τσανγκσά εκείνων των ημερών ήταν...
"...απόλυτα τρομακτική. Σφαίρες σφύριζαν στους δρόμους και το μούγκρισμα μιας μοτοσυκλέττας ή ο ήχος μιας σειρήνας σήμαινε βία και πόνο. Οι είσοδοι πολλών μονάδων (χώρων δουλειάς) έχουν φαρδιές άσπρες λουρίδες κατά πλάτος και πίσω από αυτές ένοπλοι φρουροί περίμεναν για να πυροβολήσουν όποιον τις διέσχιζε χωρίς άδεια. Μετά τις 9 μμ ίσχυε απαγόρευση της κυκλοφορίας αλλά κανείς δεν ήθελε να βγει έξω ούτε κατά την διάρκεια της ημέρας, εκτός αν είχε απόλυτη ανάγκη. Υπήρχαν πολλές αναφορές για θανάτους αθώων πελατών υπαίθριων μαγαζιών από αδέσποτες σφαίρες. Τα τζάμια των περισσότερων σπιτιών της πόλης είχαν κολλημένες χιαστί ταινίες για να μη σπάζουν, καθώς η πόλη συγκλονιζόταν από εκρήξεις και πυροβολισμούς. Τη νύχτα ο ουρανός άστραφτε καθώς περνούσαν οι ρουκέτες" (1).
Ομως, για την άρχουσα τάξη είχε προκύψει μια βαθύτερη απειλή κι από αυτόν ακόμη τον εμφύλιο πόλεμο: η επανεμφάνιση της κινέζικης εργατικής τάξης σαν μια ανεξάρτητη δύναμη στην κινέζικη πολιτική. Πολλές από τις ομάδες ερυθροφρουρών που στήθηκαν από τους γραφειοκράτες είχαν πλαισιωθεί από εργοστασιακούς εργάτες. Από το τέλος του 1966 αυτοί οι εργάτες άρχισαν να οργανώνουν απεργίες και διαδηλώσεις για να προβάλλουν τα δικά τους αιτήματα. Για αυξήσεις στους μισθούς, συνθήκες εργασίας, ωράριο και ενάντια στα προνόμια των διευθυντών.
Το απεργιακό κύμα άρχισε από τη Σανγκάη το Δεκέμβριο του 1966, όπου κράτησε πάνω από ένα μήνα. Την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1967 απλώθηκε και αγκάλιασε τους βιομηχανικούς εργάτες σ'αλόκληρη την Κίνα, μερικές φορές μέσω των σιδηροδρομικών (που ήταν η πρωτοπορία του απεργιακού κύματος από την αρχή), αλλά πιο συχνά σαν ανεξάρτητες αντιδράσεις απέναντι στις φρικτές συνθήκες που οι εργάτες αντιμετώπιζαν παντού. Κάθε επι μέρους απεργία ήταν συνήθως μικρής διάρκειας με τους εργάτες να επιστρέφουν στη δουλειά όταν κέρδιζαν τα βασικά τους αιτήματα. Υπήρχαν λίγες αναφορές για συντονισμό των απεργιών πέρα από το επίπεδο της πόλης (η πιο αξιοσημείωτη εξαίρεση ήταν οι σιδηροδρομικοί). Παρόλα αυτά, μόλις κάποιοι απεργοί επέστρεφαν στη δουλειά κάποιοι άλλοι ξεκίναγαν απεργία.
Η Καταστολή
Εχοντας και το κόμμα και την κρατική μηχανή σε κατάσταση παράλυσης ο Μάο μπορούσε να στηριχτεί μόνο στον στρατό σαν τη δύναμη που μπορούσε να επιφέρει την τάξη. Οι ένοπλες δυνάμεις είχαν τη δυνατότητα να σπάνε απεργίες και να πυροβολούν διαδηλωτές, δεν ήταν σίγουρο όμως ότι θα εκτελούσαν τις εντολές του Μάο. Πολλοί τοπικοί στρατιωτικοί διοικητές είχαν στενούς δεσμούς με τους αξιωματούχους της περιοχής, οι οποίοι είχαν δεχτεί τις επιθέσεις των ερυθροφρουρών και ήταν απρόθυμοι να πάρουν διαταγές από ανθρώπους, που θεωρούσαν υπεύθυνους για το χάος των τελευταίων 18 μηνών.
Το μέγεθος του προβλήματος φάνηκε ανάγλυφα με την ανταρσία της στρατιωτικής διοίκησης του Βουχάν τον Ιούλιο του 1967. Δυο ανώτεροι αξιωματούχοι της Πολιτιστικής Επανάστασης στάλθηκαν από το Πεκίνο σαν διαιτητές στην ιδιαίτερα αιματηρή σύγκρουση που είχε ανοίξει μεταξύ αντιπάλων ομάδων ερυθροφρουρών. Οταν έφτασαν, τους απήγαγαν οι στρατιωτικοί διοικητές της πόλης. Ο Μάο έστειλε αλεξιπτωτιστές που περικύκλωσαν την πόλη και μόλις που αποφεύχθηκε ένας φονικότερος πόλεμος. Κι όμως η τιμωρία που επιβλήθηκε στους στασιαστές ήταν σχετικά λιγότερο σκληρή απ'ότι οι ίδιοι είχαν κάνει στα θύματά τους.
Η λογική που κρυβόταν πίσω από αυτό ήταν απλή. Η ανάγκη να αποκατασταθεί η τάξη ήταν μεγαλύτερη από την ανάγκη να ξεκαθαρίσει ο Μάο τους αντιπάλους του μέσα στην άρχουσα τάξη. Για να αποκαταστήσει την τάξη ο Μάο χρειαζόταν τις ένοπλες δυνάμεις, των οποίων οι ηγέτες σε επαρχιακό επίπεδο ήταν όλοι συνδεδεμένοι με τους αντιπάλους του. Από το καλοκαίρι λοιπόν του 1967 και μετά ο στρατός άρχισε να παίρνει στα χέρια του τις τοπικές κυβερνήσεις, τα πανεπιστήμια και τα εργοστάσια και να επιβάλει το τέλος των συγκρούσεων μεταξύ των διάφορων ομάδων των ερυθροφρουρών. Αφού ο στρατός στερέωνε την εξουσία του σε κάθε επαρχία, φτιαχνόταν μια τοπική "Επαναστατική Επιτροπή" για να σημάνει το τέλος της Πολιτιστικής Επανάστασης στην περιοχή. Σ'αυτές τις επιτροπές κυριαρχούσαν οι στρατιωτικοί, αλλά είχαν στη σύνθεσή τους σε μεγάλο ποσοστό και τοπικούς αξιωματούχους οι οποίοι μόλις πριν ένα χρόνο σέρνονταν στους δρόμους σαν "αντεπαναστάτες". Η συμμετοχή ερυθροφρουρών ήταν είτε συμβολική, είτε ανύπαρκτη.
Το συμπέρασμα που έβγαλαν πολλές ομάδες ερυθροφρουρών ήταν ότι "τα άτομα στην εξουσία που παίρνουν το δρόμο του καπιταλισμού" ήταν πολύ περισσότερο εξαπλωμένα απ'ότι είχαν αρχικά υποθέσει και ότι άρα έπρεπε να πολεμήσουν ενάντια και στην καινούργια εξουσία. Ετσι το 1968 δεν είδε το τέλος των συγκρούσεων, αλλά μια παραπέρα έντασή τους. Για τις περισσότερες από αυτές τις ομάδες η κλιμάκωση της πάλης τους σήμαινε απλώς μεγαλύτερο βούλιαγμα στη σύγχυση και τελικά στον γκανγκστερισμό.
Αλλες όμως κινήθηκαν γρήγορα προς τ'αριστερά και τουλάχιστον μια απ' αυτές ανέπτυξε μια επαναστατική σοσιαλιστική ανάλυση της Κίνας, υποστηρίζοντας ότι το πρόβλημα δεν ήταν θέμα προσώπων αλλά η ύπαρξη μιας "Κόκκινης Καπιταλιστικής Τάξης".
Η ομάδα που έγινε γνωστή με το όνομα Σενγκ Βου Λιεν (2) απέκτησε πανεθνική φήμη το Μάρτιο του 1968 με τη δημοσίευση του μανιφέστου της "Που βαδίζει η Κίνα;". Η Σενγκ Βου Λιεν υποστήριζε ότι
"...οι βασικές κοινωνικές αντιθέσεις ανάμεσα στην εξουσία της καινούργιας γραφειοκρατικής αστικής τάξης από την μια και την μάζα του λαού από την άλλη. Η ανάπτυξη και η όξυνση αυτών των αντιθέσεων ορίζει ότι η κοινωνία χρειάζεται μια πιο βαθειά αλλαγή. Ανατροπή της γραφειοκρατικής αστικής τάξης, πλήρη συντριβή της παλιάς κρατικής μηχανής, πραγματοποίηση της κοινωνικής επανάστασης, πραγματοποίηση της αναδιανομής του πλούτου και της εξουσίας και εγκαθίδρυση μιας καινούργιας κοινωνίας: της Λαϊκής Κομμούνας της Κίνας" (3).
Η ομάδα προχώρησε παραπέρα υποστηρίζοντας ότι οι καινούργιες "Επαναστατικές Επιτροπές" ήταν απάτη, ότι ο στρατός είχε γίνει όπλο στα χέρια της αντεπανάστασης και ότι άμεσο καθήκον ήταν ο εξοπλισμός των εργατών.
Σενγκ Βου Λιεν: "Πού βαδίζει η Κίνα;"
Το Μανιφέστο κυκλοφόρησε στις 12 Γενάρη το 1968 στο Χουνάν με τον τίτλο "Προς τα πού βαδίζει η Κίνα;" και έγινε γνωστό στο εξωτερικό από αντίτυπα που έφτασαν στο Χονγκ Κονγκ. Ηταν μια πρώτη απόπειρα να εξεταστεί η πορεία της Πολιτιστικής Επανάστασης από επαναστατική σκοπιά και αποδείχθηκε πολύ προφητικό για τις εξελίξεις. Το κείμενο που ακολουθεί είναι αποσπάσματα του Μανιφέστου "Πού βαδίζει η Κίνα;".
Σε συγκέντρωση που έγινε στην πρωτεύουσα του Χουνάν στις 21 Γενάρη 1968 η ηγεσία του ΚΚ Κίνας κατάγγειλε την Σενγκ Βου Λιέν σαν "αντεπαναστατική οργάνωση". Μίλησαν ο Τσου Εν Λάι, η Τσιάνγκ Τσινγκ, ο Γιάο Βεν Γιούαν και ο Καγκ Σεγκ και καταδίκασαν τους "υπεραριστερούς" που προκαλούν αναταραχή. Στις 8 Απρίλη του 1968 η τάξη απόκαταστάθηκε στο Χουνάν με την εγκαθίδρυση "Επαναστατικής Επιτροπής" κάτω από την ηγεσία του παλιού στρατιωτικού διοικητή.
Η ανάπτυξη των νέων παραγωγικών δυνάμεων στην Κίνα σήμερα έφερε σε σύγκρουση την τάξη που αντιπροσωπεύει τις νέες παραγωγικές δυνάμεις και την παρακμάζουσα τάξη που αντιπροσωπεύει τις παραγωγικές σχέσεις που μπλοκάρουν την πρόοδο της ιστορίας. Αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε μια μεγάλη κοινωνική επανάσταση και μια νέα κοινωνία θα γεννηθεί μέσα από τις άγριες φλόγες.
... Ο κόσμος νομίζει ότι η Κίνα θα περάσει ειρηνικά στην κοινωνία που σκιαγραφήθηκε στην "Απόφαση της 7 Μάη" (4). Αλλά τί συμβαίνει στην πραγματικότητα; "Ειρηνική μετάβαση" είναι μονάχα το άλλο όνομα για την "ειρηνική εξέλιξη". Μπορεί μονάχα να οδηγήσει την Κίνα όλο και πιό μακρυά από την "Κομμούνα" που σκιαγραφήθηκε από την "Απόφαση της 7 Μάη" και να την φέρνει όλο και πιό κοντά σε μια μορφή κοινωνίας όπως αυτή που υπάρχει στην Σοβιετική Ενωση... Η εξουσία της νέας γραφειοκρατικής αστικής τάξης πρέπει να ανατραπεί με την βία για να λυθεί το πρόβλημα της πολιτικής εξουσίας. Κενές διακυρήξεις για την πραγμάτωση της "Απόφασης της 7 Μάη" χωρίς αναφορά στην κατάληψη της εξουσίας και στο ολοκληρωτικό τσάκισμα της παλιάς κρατικής μηχανής θα είναι φυσικά ένα "ουτοπικό" όνειρο.
Κάποτε ο Λένιν είπε αυτή την περίφημη φράση:
"Ολες οι επαναστάσεις -όταν είναι πραγματικές επαναστάσεις- είναι σε τελική ανάλυση αλλαγή τάξεων. Επομένως το καλύτερο μέσο για να αυξήσουμε την συνειδητοποίηση των μαζών και να αποκαλύψουμε την εξαπάτηση των μαζών με επαναστατικές υποσχέσεις, είναι η ανάλυση των ταξικών αλλαγών που έγιναν ή γίνονται σε αυτές τις επαναστάσεις".
Ας αναλύσουμε τις ταξικές αλλάγες που προκύψανε από την επανάσταση του Γενάρη (5) σε σχέση με αυτό το δίδαγμα, ώστε να ανακαλύψουμε την εξαπάτηση των μαζών με επαναστατικές υποσχέσεις.
Τα γεγονότα που αποκαλυφτήκανε στις μάζες δυνάμωσαν την οργή τους και δίδαξαν στον κόσμο αρχικά ότι αυτή η τάξη των "κόκκινων" καπιταλιστών έγινε εξ ολοκλήρου μια παρακμάζουσα τάξη που εμπόδιζε την πρόοδο της ιστορίας και ότι οι σχέσεις ανάμεσα σε αυτή την τάξη και τον λαό γενικά είχαν αλλάξει: από σχέσεις μεταξύ οδηγητών και καθοδηγούμενων, έγιναν σε σχέσεις μεταξύ αρχόντων και αρχομένων, εκμεταλλευτών και εκμεταλλευόμενων, από σχέσεις μεταξύ επαναστατών ίσης υπόστασης σε σχέσεις μεταξύ καταπιεστών και καταπιεζόμενων. Τα ειδικά προνόμια και τα υψηλά είσοδηματα της τάξης των "κόκκινων" καπιταλιστών ήταν οικοδομημένα πάνω στην εκμετάλλευση των πλατιών μαζών του λαού. Για να πραγματοποιηθεί η "Λαική Κομμούνα της Κίνας" ήταν αναγκαίο να ανατραπεί αυτή η τάξη...
Στον αγώνα για την κατάληψη της εξουσίας πρέπει να εφαρμοστεί η μαρξιστική αρχή του τσακίσματος της παλιάς κρατικής μηχανής. Εδώ δεν υπάρχει χώρος για τον ρεφορμισμό, για τον συνδυασμό των δύο σε ένα ή την ειρηνική μετάβαση. Η παλιά κρατική μηχανή πρέπει να τσακιστεί ολοκληρωτικά. "Το παλιό σύστημα της εκμετάλλευσης, το ρεβιζιονιστικό σύστημα και τα γραφειοκρατικά όργανα πρέπει να τσακιστούν ολοκληρωτικά". Το πρόγραμμα της πρώτης μεγάλης Πολιτιστικής Επανάστασης υλοποιήθηκε σε μια εμβρυακή, όχι πολύ συγκεκριμένη κατάσταση, στα τελευταία στάδια της θύελλας της επανάστασης του Γενάρη. Η παρακμάζουσα τάξη που πρέπει να ανατραπεί, η παλιά κρατική μηχανή που πρέπει να τσακιστεί, και ακόμα τα κοινωνικά προβλήματα πάνω στα οποία ο κόσμος πρίν δεν τολμούσε να εκφέρει μια αντίθετη άποψη, έχουν αναπτυχθεί παραπέρα. Αυτή η μεγάλη εξέλιξη ήταν ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα του θάρρους και του πρωτοπόρου πνεύματος που έδειξε το προλεταριάτο στην θύελα της επανάστασης του Γενάρη.
Προβλήματα συστήματος, πολιτικής και ηγεσίας που θίχτηκαν στην επανάσταση του Γενάρη ήταν κύρια αυτά που συνδεόντουσαν με το σύστημα της καπιταλιστικής απασχόλησης των εργατών με προσωρινή σύμβαση και των εποχιακών εργατών όπως επίσης και το ρεβιζιονιστικό κίνημα των μετακινήσεων σε αγροτικές περιοχές. (6)
Γιατί ο σύντροφος Μάο Τσε Τουνγκ, που ενεργητικά υιοθέτησε την "Κομμούνα", ξαφνικά αντιτάχτηκε στην δημιουργία της "Λαϊκής Κομμούνας της Σαγκάης" τον Γενάρη; Αυτό είναι κάτι που οι επαναστάτες το βρίσκουν δύσκολο να κατανοηθεί.
Ο πρόεδρος Μάο που πρόβλεψε την Κομμούνα σαν μια πολιτική δομή που πρέπει να πραγματωθεί στην πρώτη Πολιτιστική Επανάσταση, ξαφνικά υποστήριξε ότι "οι επαναστατικές επιτροπές μας αρκούν".
Η επανάσταση μπορεί να προχωρήσει με ένα παλινδρομικό τρόπο. Πρέπει να περάσει μια παρατεταμένη πορεία "αγώνα - αποτυχίας αγώνα - ξανά αποτυχίας, ξανά αγώνα - ξανά... μέχρι την τελική νίκη"
Γιατί δεν μπορούν να καθιερωθούν άμεσα οι κομμούνες;
Αυτή είναι η πρώτη φορά που ο επαναστατικός λαός προσπάθησε να ανατρέψει ένα ισχυρό εχθρό. Πόσο ρηχή ήταν η γνώση του για αυτή την επανάσταση; Οχι μόνο δεν κατάφερε να αντιληφθεί την αναγκαιότητα του να τσακίσει την παλιά κρατική μηχανή και να αναθεωρήσει μερικά από τα παλιά συστήματα, αλλά δεν είδε καθαρά ότι ο εχθρός δημιουργούσε μια τάξη, ενώ οι επαναστατικές γραμμές κυριαρχήθηκαν από ιδέες που περιορίζονταν σε μια "επανάσταση για να διωχτούν οι αξιωματούχοι". Η ανάπτυξη της σοφίας των μαζών δεν είχε φτάσει στον βαθμό στον οποίο θα ήταν δυνατό να μετασχηματίσουν την κοινωνία. Αποτέλεσμα; Το προϊόν της επανάστασης σε τελική ανάλυση το καρπώνεται η καπιταλιστική τάξη (αξίζει να συγκρίνουμε τα παραπάνω με αυτά που γράφει το Κομμουνιστικό Μανιφέστο).
Κάθε επανάσταση πρέπει αναγκαστικά να βάζει το ζήτημα του στρατού. Από τη στιγμή που μια κόκκινη καπιταλιστική τάξη έχει ήδη σχηματιστεί στην Κίνα, ο στρατός φυσικά δεν μπορεί να μείνει μακρυά από αυτή την πραγματικότητα. Ομως η θύελλα του Γενάρη δεν άγγιξε με οποιοδήποτε τρόπο το ζωτικό πρόβλημα όλων των επαναστάσεων -το πρόβλημα του στρατού. Ετσι πρέπει να δούμε ότι η επανάσταση δεν προχώρησε σε βάθος και παρέμεινε σε ένα χαμηλό στάδιο ανάπτυξης. Ο βαθμός ωριμότητας της πολιτικής σκέψης του επαναστατικού λαού, επίσης, ήταν σε αντιστοιχία με αυτή του χαμηλού επίπεδου της επανάστασης -έμεινε και αυτός σε ένα πολύ ανώριμο στάδιο...
Η τοποθέτηση του "συνδυασμού τρία σε ένα" (7) σημαίνει την αποκατάσταση των γραφειοκρατών που απομακρύνθηκαν στην επανάσταση του Γενάρη. Αναπόφευκτα θα είναι η μορφή της πολιτικής εξουσίας που θα οικειοποιηθεί η μπουρζουαζία, στην οποία ο στρατός και οι τοπικοί γραφειοκράτες θα παίξουν ηγεμονικό ρόλο.
Η δύναμη και η ένταση της Επανάστασης του Γενάρη ανάγκασε τους γραφειοκράτες να προχωρήσουν σε μια βιαστική υφαρπαγή της εξουσίας...
Η κόκκινη καπιταλιστική τάξη κέρδισε σχεδόν πλήρη υπεροχή τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο. Τα μέσα παραγωγής και η εξουσία αφαιρέθηκαν από τον επαναστατικό λαό και επιστράφηκαν στους γραφειοκράτες. Το Φεβρουάριο οι Λουγκ Ιχν Τσιν, Λιου Τζου Γιουν, Τσανγκ Πο Σεν, Χου Κουο Φενγκ και οι γραφειοκράτες σε όλη την χώρα και οι φορείς τους σε όλο το κέντρο απόκτησαν απεριόριστη εξουσία. Ηταν ο δικός τους κολοφώνας, όταν η εξουσία του επαναστατικού λαού έπεφτε στο μηδέν. Μεθυσμένος με την νίκη του Φλεβάρη - Μάρτη ο Τσού Εν Λάι -προς το παρόν ο γενικός αντιπρόσωπος της κινέζικης κόκκινης αστικής τάξης- βιαστικά προσπάθησε να χτίσει επαναστατικές επιτροπές σε όλα τα μέρη της χώρας. Αν αυτό το αστικό σχέδιο είχε ολοκληρωθεί, το προλεταριάτο θα είχε υποχωρήσει στον τάφο του. Επομένως, χωρίς να περιμένει για την εγκαθίδρυση όλων των επαναστατικών επιτροπών, η Κεντρική Ομάδα της Πολιτιστικής Επανάστασης έκδοσε διαταγή αντίστασης. Μετά από αυτό ο μεγάλος τοπικός επαναστατικός πόλεμος του Αυγούστου άρχισε να ωριμάζει...
... Στον αγώνα αντίστασης ενάντια στο οπισθοδρομικό πνεύμα του Φεβρουαρίου, το σημαντικό σημάδι της εισόδου της επανάστασης σε ένα ανώτερο στάδιο ήταν ότι το πρόβλημα του στρατού άρχισε να γίνεται αισθητό. Ο επαναστατικός λαός είχε πολύ παιδιάστικες ιδέες για το στρατό κατά την διάρκεια της επανάστασης του Γενάρη, πιστεύοντας ότι μόλις οι τοπικοί οπαδοί του καπιταλιστικού δρόμου ανατραπούν, οι ένοπλες δυνάμεις θα ενωθούν με τον επαναστατικό λαό για να καταστείλουν τους οπαδούς του καπιταλιστικού δρόμου σύμφωνα με την διαταγή του πρόεδου Μάο για ενότητα από τα ανώτερα ως τα κατώτερα επίπεδα. Τα αιματηρά γεγονότα του οπισθοδρομικού ρεύματος του Φλεβάρη δίδαξαν το λαό ότι η διαταγή "από τα ανώτερα προς τα κατώτερα" από μόνη της δεν μπορούσε να επιφέρει μια εκπλήρωση των προθέσεων του προέδρου Μάο στις ένοπλες δυνάμεις γιατί η σύμπτωση συμφερόντων ανάμεσα στους οπαδούς του καπιταλιστικού δρόμου μέσα στο στρατό και στους οπαδούς του καπιταλιστικού δρόμου σε τοπικό επίπεδο θα εμπόδιζε τον στρατό να διεκπεραιώνει την επαναστατική γραμμή του πρόεδρου Μάο. Ηταν αναγκαίο να προχωρήσει η Πολιτιστική Επανάσταση, από τα κάτω προς τα πάνω μέσα στο στρατό και να στηριχτεί στη λαϊκή επανάσταση -τον κινητήρα της προόδου της ιστορίας- για να αλλάξει η κατάσταση της αντίστασης μεταξύ του στρατού και του πληθυσμού που δημιουργήθηκε από τον έλεγχο του στρατού από τους γραφειοκράτες...
Υπάρχουν δύο σημαντικά σημεία:
1) Γίνεται αντιληπτό τώρα, ότι ο στρατός είναι διαφορετικός από τον λαϊκό στρατό πριν από την απελευθέρωση. Ο λαός και ο στρατός πολέμησαν μαζί για να ανατρέψουν τον ιμπεριαλισμό, τον γραφειοκρατικό καπιταλισμό και την φεουδαρχία. Η σχέση μεταξύ λαού και στρατού ήταν όπως του ψαριού με το νερό. Μετά την απελευθέρωση, όταν ο στόχος της επανάστασης δεν ήταν ο ιμπεριαλισμός, ο γραφειοκρατικός καπιταλισμός και η φεουδαρχία αλλά οι οπαδοί του καπιταλιστικού δρόμου, οι οποίοι μάλιστα είναι κάτοχοι εξουσίας μέσα στο στρατό, μερικές από τις ένοπλες δυνάμεις μέσα στην επανάσταση όχι μόνο άλλαξαν την σχέση σάρκας και οστού με τον λαό που ίσχυε πρίν την επανάσταση, αλλά και έγιναν εργαλεία για την καταστολή της επανάστασης. Επομένως για να πετύχει η πρώτη Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, μια ριζική αλλαγή στο στρατό είναι αναγκαία.
2) Γίνεται κατανοητό τώρα, ότι ένας επαναστατικός πόλεμος στην χώρα είναι αναγκαίος αν ο επαναστατικός λαός θέλει σήμερα να υπερνικήσει την ένοπλη κόκκινη καπιταλιστική τάξη...
... Ας κοιτάξουμε το περιεχόμενο αυτού του καινούργιου κινδύνου. Απ'τη μιά, η γυμνή καταστολή της εξέγερσης έκανε ακόμα και την κόκκινη καπιταλιστική τάξη να αισθανθεί το αναπόφευκτο της ήττας της. Μετά το Μάη οι "κόκκινοι" καπιταλιστές της Κίνας άλλαξαν την τακτική τους. Σε πολλά μέρη εμφανίστηκε μια τάση στελεχών "να κρατούν τα προσχήματα". Ο ένας μετά τον άλλον οι κόκκινοι καπιταλιστές, σαν τον Σουνγκ Γιεν Τσιουνγκ στα βορειοανατολικά και Τσανγκ Πο Σεν στο Χουνάν -αιμορουφήχτρες που συνήθιζαν να καβαλικεύουν στην πλάτη του λαού- ξαφνικά "επέδειξαν ζήλο" για τους επαναστατικούς αγώνες των σκλάβων. Ατομικά δήλωσαν υποστήριξη για τον "βομβαρδισμό" (8) των αρχηγείων των στρατιωτικών περιοχών ή των επαρχιακών φρουραρχείων από τις επαναστατικές μάζες. Καθώς εκείνη την ώρα ο επαναστατικός λαός δεν είχε ακόμα δοκιμάσει να ανατρέψει σαν τάξη τους οπαδούς του καπιταλιστικού δρόμου, και καθώς το προλεταριάτο και οι πλατιές μάζες του του επαναστατικού λαού ήταν κάτω από την επιρροή του δόγματος "επανάσταση δια μέσω της απομάκρυνσης αξιωματούχων", ο λαός πίστευε ότι ο σκόπος της πολιτιστικής επανάστασης ήταν η εκκαθάριση σε ατομικό επίπεδο των οπαδών του καπιταλιστικού δρόμου και ότι ήταν σωστό να χρησιμοποιήθουν πολλά από τα επαναστατικά ηγετικά στελέχη (που ήταν επίσης γραφειοκράτες) για να χτυπηθούν άλλοι γραφειοκράτες. Σαν αποτέλεσμα αυτή η τακτική όλων των μεγάλων και μικρών Τσανγκ Πο Σεν εύκολα εξαπάτησε τον λαό. Αυτό καθόρισε την αντικειμενικά αναπόφευχτη οικειοποίηση από την αστική τάξη των καρπών της νίκης της θύελλας του Αυγούστου.
.... Ο σοφός ανώτατος διοικητής Μάο Τσε Τουγκ άλλη μια φορά έκανε μια μεγάλη υποχώρηση μετά τον Σεπτέμβρη, αγνοώντας τις απαιτήσεις των ανυπόμονων επαναστατών για νίκη. Μια πολιτική κατάσταση αστικού σφετερισμού της εξουσίας αναδείχτηκε με την εγκαθίδρυση επαναστατικών επιτροπών.
Η έκταση αυτής της υποχώρησης ήταν χωρίς προηγούμενο. Η τεράστια χαλάρωση στην κομματική γραμμή μετά τον Σεπτέβρη ήταν στην πραγματικότητα μια εκτεταμένη παραχώρηση προς τους οπαδούς του καπιταλιστικού δρόμου που τους άφησαν να ξανανέβουν στο προσκήνιο. Ενα εκλπηκτικό παράδειγμα ήταν η μεταχείριση που έγινε στον Τσεν Τσάι Τάο Ο πρόεδρος έφτασε στο σημείο να πεί ότι ο Τσουν μελέτησε πολύ καλά και μπορούσε να επιστρέψει...
... Οι επαναστατικές δυνάμεις στο Χουνάν που "βομβάρδισαν" τον Τσου Εν Λάι δεν εκμηδενίστηκαν. Αντίθετα, έφτιαξαν τη Σενγκ Βου Λιεν και έκαναν προόδους σε ορισμένα πράγματα.
Για να ιδιοποιηθούν τους καρπούς της νίκης που κερδήθηκε από το προλεταριάτο τον Αύγουστο και να μετατρέψουν την δικτατορία των μαζών ξανά σε γραφειοκρατική διαχείριση, οι αστοί μέσα στις επαναστατικές επιτροπές πρέπει πρώτα να αφοπλίσουν την εργατική τάξη. Τα όπλα στα χέρια των εργατών έχουν αυξήσει απεριόριστα την δύναμη της εργατικής τάξης. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια θανάσιμη απείλη για την αστική τάξη. Μέσα από το αυθόρμητο μίσος για τους γραφειοκράτες που προσπάθησαν να γραπώσουν τους καρπούς της νίκης, ο επαναστατικός λαός φώναξε: "Η παράδοση των όπλων ισοδυναμεί με αυτοκτονία". Δημιούργησαν ένα αυθόρμητο σε όλη τη χώρα, μαζικό "κίνημα απόκρυψης των όπλων" για την ένοπλη ανατροπή της νέας γραφειοκρατικής μπουρζουαζίας.
Το κίνημα του Αυγούστου για να κρατηθούν τα όπλα ήταν μεγάλο. Δεν ήταν μόνο χωρίς προηγούμενο για τις καπιταλιστικές χώρες. Επιπλέον πραγματοποιούσε την μετατροπή όλου του έθνους σε φαντάρους για πρώτη φορά σε σοσιαλιστικές χώρες. Πριν την Πολιτιστική Επανάσταση οι γραφειοκράτες δεν τολμούσαν να δίνουν όπλα στον λαό. Η πολιτοφυλακή είναι μονάχα ένα προσωπείο πίσω από το οποίο οι γραφειοκράτες ελέγχουν την ένοπλη δύναμη του λαού. Σίγουρα, δεν είναι μια ένοπλη δύναμη της εργατικής τάξης, αλλά ένα υπάκουο εργαλείο στα χέρια των γραφειοκρατών. Στο κίνημα αρπαγής των όπλων, οι μάζες, αντί να παίρνουν όπλα σαν δώρα από τα πάνω για πρώτη φορά αφαίρεσαν τα όπλα από τα χέρια των γραφειοκρατών και στηρίχτηκαν στην ωμή βία του ίδιου του επαναστατικού λαού.
Για πρώτη φορά οι εργάτες είχαν τα "δικά τους" όπλα. Η κραυγή του προέδρου Μάο "οπλίστε την αριστερά" ήταν μια έντονη συμπύκνωση του θάρρους της εργατικής τάξης. Αλλά η διαταγή της 5ης Σεπτέμβρη ακύρωσε την κραυγή "οπλίστε την αριστερά". Η εργατική τάξη αφοπλίστηκε. Οι γραφειοκράτες ξανανέβηκαν στην εξουσία.
Το κύριο άρθρο της 1ης Ιούλη ανάδειξε το ερώτημα του κτισίματος του κόμματος. Κατά την διάρκεια του βίαιου ταξικού αγώνα τον Ιούλη και τον Αύγουστο, ένα μικρό κομμάτι από "υπεραριστερούς" έβαλε μπροστά την απαίτηση ότι "η υπεραριστερά πρέπει να έχει το δικό της κόμμα... για να κάνεις επανάσταση είναι αναγκαίο να έχεις επαναστατικό κόμμα".
Κατά τους τελευταίους λίγους μήνες, ο ταξικός αγώνας μπήκε σε ένα υψηλότερο στάδιο. Τί είδους στάδιο είναι; Σε αυτό το στάδιο ο επαναστατικός λαός έχει ήδη συσσωρεύσει την πλούσια εμπειρία της "ανακατανομής των μέσων παραγωγής και της εξουσίας" δύο φορές (επανάσταση του Γενάρη, επανάσταση του Αυγούστου).Αυτή η εμπειρία είναι το πρόγραμμα για την πρώτη Πολιτιστική Επανάσταση που βγήκε από την επανάσταση του Γενάρη, για μια μεγάλη επανάσταση στην Κίνα στην οποία μια τάξη πρέπει να ανατρέψει μια άλλη. Είναι "για την ανατροπή της νεογέννητης μπουρζουαζίας και την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Κομμούνας την Κίνας" -μια νέα κοινωνία ελεύθερη από τους γραφειοκράτες, σαν την Παρισινή Κομμούνα...
Οπωσδήποτε η επαναστατική επιτροπή είναι αποτέλεσμα της "επανάστασης διαμέσου της απομάκρυνσης αξιωματούχων". Στο Χουνάν, ο Τσανγκ Πινγκ Γκούα και ο Λιν Τζιου Γιουν απομακρύνθηκαν από την εξουσία αλλά αυτό δεν απομάκρυνε τον οξύ ανταγωνισμό μεταξύ της νέας μπουρζουαζίας και των μαζών του λαού. Μια νέα αντιδραστικη αστική γραμμή και ένα νέο οπισθοδρομικό ρεύμα καπιταλιστικής παλινόρθωσης εμφανίστηκαν ξανά, αλλά η εκ βάθρων σταθερή "ανακατανομή των μέσων παραγωγής και της εξουσίας" δεν έχει πραγματοποιηθεί. Η "επανάσταση μέσα από την απομάκρυνση αξιωματούχων" είναι μονάχα αστικός ρεφορμισμός που αλλάζει με ένα παλινδρομικό τρόπο την νέα γραφειοκρατική αστική εξουσία που υπήρχε πριν την Πολιτιστική Επανάσταση με ένα άλλο είδος αστικής εξουσίας των αστών γραφειοκρατών και αντιπροσώπων από διάφορες μαζικές οργανώσεις που τους στηρίζουν. Η επαναστατική επιτροπή δεν είναι τίποτε άλλο παρά το προϊόν του αστικού ρεφορμισμού.
Τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν με την απομάκρυνση διάφορων αξιωματούχων. Ο αστικός ρεφορμισμός αποδεικνύεται άχρηστος. Το προϊόν του αστικού ρεφορμισμού -η επαναστατική επιτροπή- έχει ξανά σαν αποτέλεσμα μία νέα αστική δικτατορία που ξεσηκώνει πιο βίαιη αντίδραση από το λαό. Σαν αποτέλεσμα της πρακτικής του αγώνα, που έχει κερδίσει μια πλούσια εμπειρία και έχει μπει σε ένα ψηλότερο επίπεδο, η ωριμότητα της επαναστατικής σκέψης του λαού της Κίνας μπήκε και αυτή σε ένα ψηλότερο επίπεδο. Μια νέα τάση σκέψης (που ονομάζεται από τον εχθρό "υπεραριστερή τάση σκέψης") που περιλαμβάνει "την ανατροπή της νέας γραφειοκρατικής μπουρζουαζίας", "κατάργηση των γραφειοκρατικών οργάνων", "τέλειο τσάκισμα της κρατικής μηχανής" κλπ, πλανάται ανάμεσα στον επαναστατικό λαό σαν ένα "φάντασμα"στα μάτια του εχθρού. Το όπλο της επαναστατικής σκέψης με το οποίο οι επαναστατικές μάζες πρόκειται να κερδίσουν ολοκληρωτική νίκη στην μεγάλη προλεταριακή σοσιαλιστική επανάσταση, άρχισε να εμφανίζεται με νέα μορφή μέσα από την "υπεραριστερή φράξια".
Το 9ο Εθνικό Συνέδριο του κόμματος που θα συγκληθεί σύντομα δεν αναμένεται ότι θα λύσει το ζήτημα του πού πάει το ΚΚΚ. Το πολιτικό κόμμα που παράγεται σε αντιστοιχία με τις εντολές που δίνονται από το κέντρο για αποκατάσταση, ρύθμιση και ξαναχτίσιμο του κόμματος (εάν τέτοιο κόμμα μπορεί να φτιαχτεί) αναγκαστικά σαν ένα κόμμα αστικού ρεφορμισμού που υπηρετεί τους αστούς σφετεριστές μέσα στις επαναστατικές επιτροπές. Η σύγκλιση του 9ου Συνέδριου θα είναι μονάχα μια αντανάκλαση της μεταβατικής περιόδου των τοπικών "επαναστατικών επιτροπών" στο κέντρο.
Αυτό δείχνει ότι το 9ο Συνέδριο δεν θα είναι ικανό να θέσει το πρόβλημα του πού πάει η Κίνα (του οποίου ο πυρήνας είναι πού πάει το ΚΚΚ και ο κινέζικος απελευθερωτικός στρατός).
Οταν μια αληθινά σταθερή νίκη βαθμιαία γίνεται πιθανή, τα εξής ερωτήματα εμφανίζονται:
1) Η ανισομερής ανάπτυξη της επανάστασης θα πάρει σημαντική θέση. Η πιθανότητα αληθινής νίκης σε μια ή περισσότερες επαρχίες ανατρέποντας το προϊόν του αστικού ρεφορμισμού -την εξουσία των επαναστατικών επιτροπών και επανεγκαθίδρυση της πολιτικής εξουσίας τύπου Παρισινής Κομμούνας- γίνεται ένα κρίσιμο ερώτημα το κατά πόσο η επανάσταση μπορεί να αναπτυχθεί σε βάθος με μεγάλη ταχύτητα. Αντίθετα από την προηγούμενη περίοδο της τυφλής αυθόρμητης ανάπτυξης, εδώ η ανισομέρεια της επανάστασης δεν παίζει πιά έναν ασήμαντο ρόλο.
2) Για να ανατραπεί πράγματι η εξουσία της νέας αριστοκρατίας και εκ βάθρων να τσακιστεί η παλιά κρατική μηχανή, θα είναι αναγκαίο να μπούμε στο ζήτημα της εκτίμησης των 17 τελευταίων χρόνων. Αυτό είναι επίσης ένα μεγάλο πρόβλημα, να διδάξεις στο λαό γιατί είναι αναγκαίο να προχωρήσει η μεγάλη Πολιτιστική Επανάσταση και ποιός είναι ο τελικός στόχος της επανάστασης.
3) Για να γίνει πραγματικά νικηφόρα η επανάσταση, θα πρέπει να μπει ερώτηση πρωταρχικής σημασίας στην επανάσταση -"ποιοί είναι οι εχθροί μας και ποιοί είναι οι φίλοι μας"- και να γίνει μια νέα ταξική ανάλυση της κινέζικης κοινωνίας όπου "μια νέα κατάσταση αναδείχτηκε μέσα από μεγάλες ταξικές αλλαγές", ώστε να αναδιοργανωθούν οι ταξικές γραμμές, να στηρίξουμε τους φίλους μας και να χτυπήσουμε τους εχθρούς μας.
... Η πραγματική επανάσταση, η επανάσταση που θα αρνηθεί τα τελευταία 17 χρόνια, δεν έχει αρχίσει βασικά, και τώρα πρέπει να μπούμε στο στάδιο αντιμετώπισης των βασικών ερωτημάτων της κινέζικης επανάστασης...
... Η γέννηση και η ανάπτυξη της Σενγκ Βου Λιέν στο Χουνάν είναι μια εξαιρετική αντανάκλαση του ανεβάσματος της δύναμης του προλεταριάτου από τον Σεπτέμβρη και μετά. Η Σενγκ Βου Λιέν στην πραγματικότητα γεννήθηκε από την εμπειρία του (ελεγχόμενου από το λαό) αρχηγείου της πολιτικής επίθεσης και ένοπλης άμυνας -μια μορφή δικτατορίας των μαζών της επανάστασης του Γενάρη. Είναι ένα όργανο εξουσίας της δικτατορίας των μαζών υψηλότερης ποιότητας από αυτά του Γενάρη και του Αυγούστου. Μπορεί να συγκριθεί με τα σοβιέτ της επανάστασης του Φλεβάρη στην ΕΣΣΔ όταν την εξουσία την είχε αρχικά σφετεριστεί η μπουρζουαζία. Και η προπαρασκευαστική ομάδα για την επαρχιακή επαναστατική επιτροπή (Σενγκ Κο Τσου) μπορεί να συγκριθεί με την αστική προσωρινή κυβέρνηση εκείνης της περιόδου.
Η αντίθεση μεταξύ Σενγκ Βου Λιέν και επαρχιακής επαναστατικής επιτροπής είναι η νέα κατάσταση στην οποία "όργανα εξουσίας δύο συστημάτων συνυπάρχουν" αλλά πρακτικά η εξουσία είναι στα χέρια της επαρχιακής επαναστατικής επιτροπής -της αστικής προσωρινής κυβέρνησης.
Η Σενγκ Βου Λιέν είναι ένα νεογέννητο βλαστάρι παρόμοιο με τα σοβιέτ. Είναι η εμβρυακή φόρμα μιας πιό ώριμης "κομμούνας" από αυτή του Γενάρη ή του Αυγούστου. Ασχετα με το πώς η μπουρζουαζία χρησιμοποίει εναλλακτικά την καταστολή και την ρεφορμιστική τακτική ενθάρυνσης των δραστηριοτήτων μιας τρίτης δύναμης, η Σενγκ Βου Λιέν σαν μια αληθινή νεογέννητη κόκκινη πολιτική εξουσία σίγουρα θα δυναμώνει συνέχεια ανάμεσα στις θύελλες.
Η μπουρζουαζία παρουσιάζει πάντα τη δικιά της μορφή εξουσίας σαν το πιό τέλειο, αψεγάδιαστο πράγμα που υπηρετεί την ολότητα του πληθυσμού. Η νέα γραφειοκρατική μπουρζουαζία και τα κτήνη της δεξιάς των μικροαστών που εξαρτώνται από αυτούς κάνουν ακριβώς αυτό. Αγνοούν τον προσωρινό χαρακτήρα της επαναστατικής επιτροπής και αηδιαστικά την υμνούν. Οι μαρξιστές - λενινιστές πρέπει να ξεσκεπάσουν την καταστολή του επαναστατικού λαού από τις επαναστατικές επιτροπές να δηλώσουν ενεργητικά ότι η λαϊκή κομμούνα της Κίνας είναι η κοινωνία που το προλεταριάτο και ο επαναστατικός λαός πρέπει να φέρουν με την Πολιτιστική Επανάσταση και δραστήρια να καταστήσουν γνωστή την αναπόφευκτη τάση κατάρρευσης της επαναστατικής επιτροπής.
Πραγματικά πιστεύουμε ότι το 90% των ανώτερων στελεχών πρέπει να μπούν στην άκρη, ότι το περισσότερο που μπορούν να κάνουν είναι να γίνουν αντικείμενα πρός εκπαίδευση. Και αυτό επειδή έχουν ήδη αποτελέσει μια παρακμάζουσα τάξη με τα ιδιαίτερα "συμφέροντά" τους. Η σχέση τους με το λαό έχει αλλάξει από την σχέση μεταξύ ηγετών και καθοδηγούμενων στο παρελθόν, στη σχέση μεταξύ εκμεταλλευτή και εκμεταλλευόμενου, καταπιεστή και καταπιεζόμενου. Οι πιό πολλοί από αυτούς συνειδητά ή ασυνείδητα λαχταρούν τον καπιταλιστικό δρόμο, υπερασπίζουν και αναπτύσουν καπιταλιστικά πράγματα. Η εξουσία της τάξης τους έχει μπλοκάρει εξ'όλοκλήρου την ανάπτυξη της ιστορίας. Οπωσδήποτε οι γραφειοκράτες ξαναχτυπούν και προχωρούν σε αντεκδικήσεις ενάντια στον επαναστατικό λαό με αυξανόμενη τρέλλα, σπρώχνονται πιό κοντά στην γκιλοτίνα. Ολα αυτά αποδεικνύουν ότι καμιά τάξη που παρακμάζει δεν κάνει εθελοντική έξοδο από την σκηνή της ιστορίας.
Στην νέα κοινωνία τύπου Παρισινής Κομμούνας αυτή η τάξη θα ανατραπεί. Αυτό διατρανώθηκε από τα γεγονότα του Γενάρη και του Αυγούστου που δεν τα περίμεναν οι μετριότητες. Η τάξη των γραφειοκρατών θα αντικατασταθεί από στελέχη με πραγματικό προλεταριακό κύρος παραγμένα από τον επαναστατικό λαό στον αγώνα του να ανατρέψει την παρακμάζουσα τάξη.
Αυτά τα στελέχη είναι μέλη της Κομμούνας. Δεν έχουν ιδιαίτερα προνόμια. Οικονομικά έχουν την ίδια αντιμετώπιση όπως οι μάζες γενικά. Μπορούν να απολυθούν ή αντικατασταθούν ανάλογα με τις απαιτήσεις των μαζών. Αυτά τα νέα έγκυρα στελέχη δεν έχουν κάνει την εμφανισή τους ακόμα.
Αυτά τα στελέχη θα παραχθούν αυθόρμητα ακολουθώντας την αυξανόμενη ωριμότητα της πολιτικής σκέψης του επαναστατικού λαού. Αυτό είναι ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα της πολιτικής και ιδεολογικής ωριμότητας του προλεταριάτου.
Αν η δικτατορία της επαναστατικής επιτροπής θεωρηθεί σαν ο τελικός στόχος της πρώτης μεγάλης Πολιτιστικής Επανάστασης τότε αναπόφευκτα η Κίνα θα πάρει το δρόμο της Σοβιετικής Ενωσης και ο λαός θα επιστρέψει στην ματοβαμένη φασιστική εξουσία των καπιταλιστών. Ο δρόμος του αστικού ρεφοσμισμού από την επαναστατική επιτροπή είναι ανεφάρμοστος.
Η κομμούνα της "Υπεραριστερής φράξιας" δεν θα αποκρύψει τις απόψεις και τις προθέσεις της. Δηλώνουμε δημόσια ότι ο σκοπός μας της εγκαθίδρυσης της "Λαϊκής Κομμούνας" της Κίνας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ανατροπή της αστικής δικτατορίας και του ρεβιζιονιστικού συστήματος των επαναστατικών επιτροπών με ωμή βία. Ας τρέμει η νέα γραφειοκρατική μπουρζουαζία μπροστά στην αληθινή σοσιαλιστική επανάσταση που αγκαλιάζει τον κόσμο. Αυτό που το προλεταριάτο μπορεί να χάσει σ'αυτήν την επανάσταση είναι μονάχα τις αλυσίδες του, αυτό που μπορεί να κερδίσει είναι τον κόσμο ολόκληρο.
Η Κίνα του αύριο να είναι ο κόσμος της Κομμούνας.
Εξορίες, δολοφονίες. Η "επίσημη λήξη" της Πολιτιστικής Επανάστασης
Η απάντηση του κράτους ήταν να δυναμώσει την καταστολή. Από το τέλος του 1968 οι νεολαίοι στέλνονταν μαζικά εξορία στην ύπαιθρο, σε μια προσπάθεια να διαλυθούν οι ερυθροφρουροί. Αυτές οι εκτοπίσεις, που έγιναν με προσωπική εντολή του ίδιου του Μάο, έδιναν την ευκαιρία στους γραφειοκράτες που τώρα επέστρεφαν στα πόστα τους μετά τον δημόσιο εξευτελισμό τους, να πάρουν εκδίκηση. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70 περίπου 17 εκατομμύρια (το 10% σχεδόν του πληθυσμού των πόλεων) είχε εξοριστεί.
Η εξορία δεν ήταν το χειρότερο που συνέβη. Στην νότια επαρχία του Κουανξί η καταστολή ήταν τέτοια που άφησε πίσω της 100.000 (εκατό χιλιάδες!!) νεκρούς και μια πόλη - την Βουζού - σχεδόν ολοκληρωτικά κατεστραμένη. Παρόμοιες σφαγές έγιναν σε μια σειρά άλλες επαρχίες, ειδικά στην επαρχία της Καντώνας και στην εσωτερική Μογγολία.
Η Πολιτιστική Επανάσταση έληξε επίσημα στο Ενατο Συνέδριο του ΚΚΚ τον Απρίλιο του 1969. Κάποιες συμπλοκές με ρώσικα στρατεύματα στα βόρεια σύνορα τον προηγούμενο μήνα φαίνεται ότι ήταν ο τελικός παράγοντας που έκανε τα διάφορα κομμάτια της γραφειοκρατίας να ζητήσουν να μπει ένα τέρμα. Σοβαρές όμως ταραχές θα συνέχιζαν για αρκετό καιρό στις απομακρυσμένες επαρχίες. Μόνο το 1971 η άρχουσα τάξη ξαναπήρε τον πλήρη έλεγχο.
Το μέγεθος αυτών των ταραχών μπορεί να φανεί από μια διαταγή που στάλθηκε από το Πεκίνο στην επαρχία Σανξί τον Ιούλιο του 1969. Αυτή η διαταγή απαγόρευε ρητά το κρύψιμο, την ανταλλαγή και τη μεταφορά όπλων, τη χρησιμοποίηση κρατικών εργαστήριων για κατασκευή όπλων για προσωπική χρήση, το σαμποτάζ των οδικών και σιδηροδρομικών συγκοινωνιών, τη λεηλασία των τραπεζών και τέλος την οργάνωση των απεργιών. Παρόλα αυτά, δόθηκαν εγγυήσεις στους απεργούς, ότι δεν θα υπάρξουν ατομικά αντίποινα, αν επιστρέψουν στη δουλειά μέσα σ'ένα μήνα (9). Ηταν σαφής η αδυναμία της γραφειοκρατίας να σπάσει όλες τις απεργίες χρησιμοποιώντας βία.
1. Liang Heng and Yudith Shapiro, Son of the revolution (Λονδίνο 1984), σελ. 133
2. Αυτή είναι μια σύντημηση του ονόματός τους που η πλήρης μετάφρασή του είναι: Περιφερειακή Προλεταριακή Επαναστατική Επιτροπή της Μεγάλης Συμμαχίας του Χουνάν. Σενγκ Βου Λιεν κατά λέξη σημαίνει: Επαρχία - Προλεταριακή - Συμμαχία
3. Αναφέρεται σε αποσπάσματα δημοσιευμένα στο International Socialism 1:37 (θεωρητικό περιοδικό του Socialist Workers Party στη Βρετανία) σελ. 27. Το ντοκουμέντο υπάρχει ολόκληρο στο: The revolution is dead -long live the revolution (Μόντρεαλ 1977) σελ 153 -170.
4. Στις 7 του Μάη 1966 ο Μάο απεύθυνε την περιβόητη επιστολή του πρός τον Λιν Πιάο όπου σκιαγράφησε το όραμα μιας νέας κοινωνίας στην Κίνα, που θα είναι του ίδιου τύπου με την Παρισινή Κομμούνα.
5. Το Γενάρη του 1967 γίνεται η απόπειρα να εγκαθιδρυθεί Κομμούνα στην Σανγκάη ενώ ταυτόχρονα σημειώνονται εξεγέρσεις σε πολλές άλλες περιοχές. Τα γεγονότα αυτά αναφέρονται στο κείμενο σαν επανάσταση του Γενάρη. Οι μαζικές κινητοποιήσεις του Αυγούστου 1967 ("αυτοκριτική" του Λιου Σιάο Σι σε συγκέντρωση εκατοντάδων χιλιάδων, πυρπόληση της αγγλικής πρεσβείας) αναφέρονται σαν επανάσταση του Αυγούστου.
6. Ενας από τους βασικούς στόχους της λαϊκής αγανάκτησης που εκφράστηκε στα ξεσπάσματα της Πολιτιστικής Επανάστασης ήταν ο διαχωρισμός των εργατών σε μόνιμους και προσωρινούς. Οι προσωρινοί εργάτες πληρώνονται λιγότερο και δεν παίρνουν τις υπόλοιπες κοινωνικές παροχές που έχουν οι μόνιμοι (στέγαση, περίθαλψη, διακοπές, πρίμ, κλπ).
7. Ο "συνδιασμός τρία-σε-ένα" ήταν η φόρμουλα που αντικατέστησε τις αρχικές διακηρύξεις ότι θα εφαρμοστεί δημοκρατία τύπου Παρισινής Κομμούνας. Η φόρμουλα προέβλεπε την δημιουργία κοινών επιτροπών από στελέχη του στρατού, του κόμματος και των επαναστατικών μαζικών οργανώσεων για να αναλάβουν την διοίκηση σε κάθε επαρχία.
8. Ο όρος "βομβάρδισαν" χρησιμοποιείται με την μεταφορική έννοια που έδωσε ο Μάο ρίχνοντας το σύνθημα "βομβαρδίστε το αρχηγείο" σαν προτροπή για να ασκηθεί κριτική σε κομμάτικα στελέχη.
9. Βλ. Simon Leys, the Chairman's New Clothes (Λονδίνο 1977) σελ. 205.
3.2.1. Ο χαρακτήρας των κοινωνικών σχέσεων Στην Κίνα δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ προλεταριακή σοσιαλιστική επανάσταση παρά ατελείς απόπειρες από τα πάνω για εισαγωγή «σοσιαλιστικών» σχέσεων μετά την επανάσταση κατ΄ εικόνα και ομοίωση του σοβιετικού εκμεταλλευτικού συστήματος, και στο καθεστώς που επιβλήθηκε μετά το '49 η εργατική τάξη δεν είχε ποτέ την ηγεμονία και κυριαρχία ούτε στην παραγωγή ούτε στο πολιτικό σύστημα. Αντίθετα κυριάρχησαν εκμεταλλευτικές κοινωνικές σχέσεις που γέννησαν και συγκρότησαν μια νέα κυρίαρχη εκμεταλλευτική τάξη, με ηγεμονική θέση στο κράτος και το κόμμα. Η
διαδικασία αυτή ενισχύθηκε σοβαρά με τη στροφή προς την αγορά και την ενίσχυση των αστικών σχέσεων το '61 και δημιούργησε πλατιές ζώνες δυσαρέσκειας και τάσεις αντίστασης και εξέγερσης στην κοινωνία. Αυτές οι κοινωνικές αντιθέσεις τροφοδότησαν την εξέγερση της Πολιτιστικής Επανάστασης. Στην ουσία αυτή αποτέλεσε μια πρώτη προσπάθεια διαχωρισμού των προλεταριακών μαζών από την αστική τάξη και την ηγεμονία της και προσέγγισης στην προλεταριακή επανάσταση.
Ο Μάο χαρακτηρίζει την Πολιτιστική Επανάσταση ως «μια μεγάλη πολιτική επανάσταση στις συνθήκες του σοσιαλισμού, που έκανε το προλεταριάτο ενάντια στην αστική τάξη». Στην πραγματικότητα όμως δεν έγινε σε συνθήκες σοσιαλισμού αλλά στις συνθήκες του εκμεταλλευτικού καθεστώτος που διαδέχτηκε το καθυστερημένο μισοαστικό, μισοφεουδαρχικό, μισοαρχαϊκό σύστημα. Και η αστική τάξη δεν βρισκόταν μόνο στο «εποικοδόμημα», στις ιδέες και την κουλτούρα, όπου καλούσε να την πολεμήσουν ο Μάο, αλλά στις πραγματικές κοινωνικές σχέσεις της παραγωγής. Η αντίληψη που διαπέρασε την ηγεσία της Πολιτιστικής Επανάστασης ότι «η κοινωνική βάση είναι σοσιαλιστική, αλλά το εποικοδόμημα είναι αστικό» και επομένως «πρέπει να προσαρμόσουμε το εποικοδόμημα στη σοσιαλιστική βάση» περιόρισε τη δυναμική και τα αποτελέσματα της λαϊκής κινητοποίησης στα πλαίσια του υπάρχοντος συστήματος, αφήνοντας άθικτα τα βασικά δομικά χαρακτηριστικά του. Ξαναβρίσκουμε έτσι εδώ την ίδια βασική αντίληψη για την «σοσιαλιστική οικονομία» που επικράτησε και στην ΕΣΣΔ. Υπάρχει ωστόσο συνείδηση για τα νέα κυρίαρχα στρωματά που διαμορφώνονται και πάλη από ένα μέρος του κόμματος απέναντι στην ανάδυση και ηγεμονία της νέας κυρίαρχης τάξης.
Στην πραγματικότητα, στην Πολιτιστική Επανάσταση εκφράσθηκαν οι τάσεις, οι αντιθέσεις και οι ταξικές αναμετρήσεις που διαπερνάνε τη μεταβατική περίοδο από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, επιβαρημένες ακόμη περισσότερο από τις ιδιαίτερες συνθήκες της Κίνας και κυρίως από το γεγονός ότι το «εναρκτήριο λάκτισμα» αυτής της διαδικασίας δόθηκε στην Κίνα από μια αγροτοδημοκρατική επανάσταση κι απ' το επίπεδο μιας καθυστερημένης κοινωνίας. Η ταύτιση των σοσιαλιστικών σχέσεων με την κρατική ιδιοκτησία και τον γραφειοκρατικό κρατικό σχεδιασμό και της εργατικής εξουσίας με το αυταρχικό δεσποτικό κόμμα-κράτος, απέκρυψε την αναγκαιότητα τέτοιων επαναστατικών μετασχηματισμών που θα οδηγούν σε πραγματική κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και σε πραγματική εργατική δημοκρατία. Η αστική τάξη και οι καπιταλιστικές σχέσεις αντιμετωπίστηκαν σαν υπόλειμμα του παρελθόντος, ενώ αποτελούσαν τη ζωντανή πραγματικότητα του παρόντος. Η Πολιτιστική Επανάσταση έμεινε τελικά ανολοκλήρωτη, καθώς ηγεμόνευσαν σε αυτήν οι δυνάμεις της αποκατάστασης και περιφρούρησης της κομματικής-κρατικής εξουσίας και των βασικών δομών του συστήματος. Διαμορφώθηκε ένας νέος συμβιβασμός με τα αστικά στρώματα που μετά το θάνατο του Μάο οδήγησε σε μια πορεία πλήρους καπιταλιστικοποίησης με «σοσιαλιστικό προσωπείο».
Η πρώτη περίοδος μετά την νίκη Κατά την νίκη της επανάστασης το '49 το ΚΚΚ ηγούνταν μιας πλατιάς συμμαχίας που περιλάμβανε τμήματα της αστικής τάξης και έγινε πόλος έλξης για όλους όσους ήθελαν μια ανεξάρτητη ενιαία και απελευθερωμένη Κίνα, ανεξαρτήτως ταξικής θέσης και ιδεολογίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η νίκη της επανάστασης συνοδεύτηκε από ένα μεγάλο ρεύμα επαναπατρισμού αστών και διανοουμένων του εξωτερικού που έβλεπαν επιτέλους το όραμα για μια ενιαία εθνική δύναμη να γίνεται πραγματικότητα. Το '49 η Κίνα ήταν ακόμη μια μισοφεουδαρχική, μισοαρχαϊκή οικονομία, με ένα μικρό σύγχρονο βιομηχανικό τομέα που βρισκόταν στα χέρια των ξένων. Τα 4/5 του πληθυσμού δούλευε στη γεωργία. Τα πρώτα βήματα μετά τη νίκη της επανάστασης ήταν δειλά προσπαθώντας να διατηρήσουν την κοινωνική συμμαχία που οδήγησε στην απελευθέρωση. Έτσι γίνεται αναδιανομή της γης αλλά χωρίς εθνικοποίηση. Στη βιομηχανία εθνικοποιούνται μόνο τα περιουσιακά στοιχεία των υποστηρικτών του Κουόμιταγκ, ενώ οι «εθνικοί καπιταλιστές» όπως
αποκαλούνται γίνονται ανεχτοί. Δημιουργούνται μικτές επιχειρήσεις κράτους-ιδιωτών, ενώ στα χωριά οι πλούσιοι αγρότες διατηρούν αρκετή γη.
Το '53 αρχίζει η εφαρμογή του πρώτου πενταετούς σχεδίου. Είναι η εποχή όπου δεσπόζει το σύνθημα «να μαθαίνουμε από τη Σοβιετική Ένωση». Αναπτύσσεται η βαριά βιομηχανία και ξεκινά μια ήπια και βαθμιαία κολεκτιβοποίηση, στηριγμένη αρχικά στις «ομάδες αλληλοβοήθειας» και μετά στις κοοπερατίβες, ενώ ταυτόχρονα διατηρείται το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας στη γη. Το '58 η Κίνα θα βαδίσει στο δρόμο του «μεγάλου άλματος προς τα μπρος». Οι κοοπερατίβες συνενώνονται σε κομμούνες που δεν αποτελούν μόνο παραγωγικές οικονομικές μονάδες, αλλά και κυβερνητικές μονάδες υπεύθυνες για την εκπαίδευση, την υγεία, την πρόνοια και την άμυνα. Η ιδιοκτησία της γης γίνεται συλλογική και οι αμοιβές δίνονται με βάση τους «βαθμούς εργασίας» που στηρίζονται σε ένα σύστημα κριτηρίων ανάλογα με το είδος της δουλειάς, τις μέρες εργασίας, τη σκληρότητά της κ.λ.π. Το 20% του γενικού εισοδήματος των χωριών εξακολουθεί ωστόσο να προέρχεται από τα ιδιόκτητα αγροκτήματα. Βασικό στοιχείο της οργάνωσης σε κομμούνες ήταν η χρησιμοποίηση από το κράτος απλήρωτης συλλογικής εργασίας που μεταμόρφωσε κυριολεκτικά με δημόσια έργα την ύπαιθρο.
Το '61 κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης που έχει οξυνθεί σημειώνεται μια απότομη στροφή προς μια πολιτική που μοιάζει αρκετά με τη ΝΕΠ στη Ρωσία. Εφαρμόζεται η πολιτική του «σαν ζι γι μπάο» στη γεωργία που δίνει μεγαλύτερη ελευθερία και πεδίο δράσης στις δυνάμεις της αγοράς, αφήνει ελεύθερη τη διαμόρφωση των τιμών και επαναφέρει τα ιδιωτικά αγροκτήματα. Στη βιομηχανία η αποδοτικότητα και το κέρδος γίνονται κινητήρια δύναμη της παραγωγής, παραχωρούνται αυξημένες εξουσίες στους διευθυντές των εργοστασίων και τους τεχνικούς, καθιερώνονται πριμ και βραβεία παραγωγικότητας και επαναφέρεται η δουλειά με το κομμάτι. Η πολιτική αυτή δημιουργεί τεράστιες ανισότητες και αντιθέσεις και αναγεννάει τους κουλάκους στο χωριό και μια κρατική αστική τάξη διευθυντών, διαχειριστών, τεχνικών και κομματικών στελεχών στη βιομηχανία, βαθαίνει την εκμετάλλευση των εργαζομένων και το δεσποτισμό της εξουσίας. Αντίστοιχες μεταβολές πραγματοποιούνται και στην κορυφή της πολιτικής εξουσίας: στις περιφερειακές και κοινοτικές κομματικές επιτροπές και σε όλη την ιεραρχία του κόμματος την ηγεσία παίρνουν αυτά τα κυρίαρχα στρώματα και οι υποστηριχτές του «το κέρδος έχει το πρόσταγμα».
Η Πολιτιστική Επανάσταση Το 1966 η ταξική πάλη φτάνει στο απόγειο της και ένα μαζικό επαναστατικό κίνημα σαρώνει τους ηγέτες και τις κατεστημένες δομές. Μια λαϊκή εξέγερση αναπτύσσεται ενάντια στην κυρίαρχη τάξη και το σύστημα της εξουσίας της. «Βομβαρδίστε το επιτελείο», «η εξέγερση είναι δίκαιη», «αφήστε 100 λουλούδια να ανθίσουν»... είναι μερικά από τα συνθήματα που ηχούν παράξενα για «σοσιαλιστική» χώρα. είναι μια από εκείνες τις στιγμές της ιστορίας που οι «κάτω» εκμεταλλεύονται τις αντιθέσεις και την αντιπαράθεση των «πάνω» σαν μια ρωγμή για να σπάσουν τον τοίχο οι Λαϊκές απαιτήσεις και ανάγκες. Οι οδηγίες του Μάο Τσε Τουγκ, της 16 του Μάη του '66, που ασκούσαν κριτική στη «ρεβιζιονιστική» γραμμή του κόμματος στα ζητήματα της εκπαίδευσης, των ιδεών και της κουλτούρας, μετατρέπονται σε «σημαία» ενός μαζικού ξεσηκωμού. Στα πανεπιστήμια και τα σχολεία συγκροτούνται παράνομες στην αρχή οργανώσεις που έρχονται σε απευθείας σύγκρουση με τις διευθύνσεις και τους καθηγητές. Τους κατηγορούν για αστική και αντιδραστική στάση απέναντι στη γνώση και απέναντι στους ίδιους τους φοιτητές και τους μαθητές. Οι ομάδες αυτές παίρνουν το όνομα «Ερυθροφρουροί» και μετά τη νομιμοποίηση τους από τον Μάο εξαπλώνονται δυναμικά σε όλη τη χώρα. Οι νέοι συρρέουν κατά εκατομμύρια στο Πεκίνο όπου με τεράστιες εφημερίδες τοίχου και πορείες ζητούν το ξεσκέπασμα και την ανατροπή όλων των «ρεβεζιονιστών» και των «αστών», κάνουν δημόσιες καταγγελίες για στελέχη του κόμματος και προχωρούν σε πράξεις δημόσιας ταπείνωσης τους.
Η απόφαση ενός μέρους της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ, στις 8 Αυγούστου του '66, γνωστή ως «δεκαέξι σημεία», καλεί σε πάλη «για ανατροπή όσων προσώπων της εξουσίας παίρνουν τον
καπιταλιστικό δρόμο» και δίνει νέα ώθηση στις εξεγερτικές τάσεις. Η αντιπαράθεση μεταφέρεται στα εργοστάσια, όπου συγκεντρώσεις εργατών ανακρίνουν και κάνουν κριτική στους διευθυντές, τους καθαιρούν ήκαι τους συλλαμβάνουν ακόμη. Ένα κλίμα μίσους για τα «αφεντικά», τους «γραφειοκράτες», τους «τεχνοκράτες» και τους «κομματικούς» έρχεται στο προσκήνιο και διαχέεται παντού. Σε επίπεδο πόλεων και περιφερειών συγκροτούνται οργανώσεις εργατών και αγροτών που βάζουν σε αμφισβήτηση την εξουσία των τοπικών επιτροπών του κόμματος. Το παράδειγμα της Σαγκάης, όπου το Γενάρη του '67 το επαναστατικό γενικό επιτελείο των εργατών καλεί τους εργάτες να κατασχέσουν την περιούσια όλων των καπιταλιστών, να εμποδίσουν την πληρωμή διάφορων πριμ από τους επικεφαλής των εργοστασίων και να εγκαθιδρύσουν μια διακυβέρνηση τύπου Κομμούνας του Παρισιού, με μαζικές συγκεντρώσεις εργατών στα εργοστάσια και τους οργανισμούς, ακολουθείται από πολλές πόλεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις όπως στην Καντόνα και το Βουχαν γίνονται ένοπλες συγκρούσεις. Ένας «εμφύλιος πόλεμος» απλώνεται παντού στην Κινά και ο μόνος λόγος που δεν μετατρέπεται σε γενική ένοπλη σύρραξη είναι ότι ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός είναι υπό τον έλεγχο του Μάο και δεν χρησιμοποιεί τα όπλα του.
Οι αλλαγές που προωθούνται κατά τη διάρκεια αυτής της τεραστίας λαϊκής κινητοποίησης είναι χαρακτηριστικές για το τι θεωρούν εχθρικό και τι θέλουν να ανατρέψουν οι λαϊκές μάζες. Στα εργοστάσια καταργούνται τα διάφορα πριμ, επιδόματα, δώρα κ.λ.π. που διαιρούσαν τους εργάτες και που Αυτή τη περίοδο μοιράζονται αφειδώς από τους διευθυντές προκείμενου να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των εργατών. Καταργείται η δουλειά με το κομμάτι και αλλάζουν οι αυταρχικοί κανονισμοί εργασίας. Αμφισβητείται η εξουσία των «ειδικών», η ιεραρχία και ο καταμερισμός της εργασίας. Εγκαθίστανται επαναστατικές επιτροπές των εργατών που ασκούν τη διαχείριση και κριτικάρεται η αντίληψη που ήθελε το κέρδος κίνητρο και κριτήριο αποδοτικότητας της παραγωγής. Στις κομμούνες καταργείται το σύστημα αμοιβών με βάση τους «βαθμούς εργασίας» που είχε δημιουργήσει ανισότητες και διακρίσεις και είχε μετατρέψει τα κομματικά στελέχη σε επιστάτες και αντικαθίσταται με ένα σύστημα αμοιβών που στηρίζεται στην αυτοαξιολόγηση και στη συλλογική απόφαση της Κομμούνας. Τα σχολεία περνάνε στην άμεση διοίκηση των εργατών και αγροτών και τα εργοστάσια δημιουργούν δικές τους σχολές για την εκπαίδευση των εργατών.
Όλα αυτά δείχνουν ότι δεν επρόκειτο απλά για μια ελεγχόμενη από τα πάνω κινητοποίηση που στόχευε μόνο σε μια εσωκομματική ανακατανομή της εξουσίας. Η εξέγερση ξεπέρασε τα σχέδια και τους στόχους των εκκλήσεων του Μάο θέτοντας τελικά το βασικό θέμα κάθε επανάστασης: το θέμα της εξουσίας. Δεν ζήταγε πλέον μόνο το παραμέρισμα όσων «αξιωματούχων είχαν πάρει τον καπιταλιστικό δρόμο» όπως αρχικά ζητούσε ο Μάο αλλά την αμφισβήτηση και καταστροφή των κομματικών δομών εξουσίας συνολικά. Στην ουσία επρόκειτο για την ταξική σύγκρουση μιας πλατιάς συμμαχίας της νεολαίας και μέρους της εργατικής τάξης και της φτωχής αγροτιάς από τη μια και της κυρίαρχης κρατικής αστικής τάξης από την άλλη.
Η εξέλιξη Αυτή της ταξικής πάλης αντιμετωπίστηκε από το Μάο με μια προσπάθεια κατευνασμού της επανάστασης και διαμόρφωσης ενός νέου συμβιβασμού σε επίπεδο εξουσίας. από το '68 η Πολιτιστική επανάσταση μπαίνει ουσιαστικά σε μια δεύτερη φάση όπου το βάρος μετατοπίζεται από την εξέγερση στην εποικοδομητική πολιτική, στη σταθεροποίηση νέων θεσμών εξουσίας και στην πειθαρχημένη οργάνωση της παραγωγής. Ο Μάο προειδοποιεί ότι «αν συνεχιστεί η αναρχική τάση, η προλεταριακή δικτατορία θα εξασθενίσει τόσο πολύ που η παραγωγή και η επανάσταση θα υποχωρήσουν». Καλούνται όλοι να επιστρέψουν στις δουλειές τους και να αφοσιωθούν στην παραγωγή. Στα εργοστάσια, τις πόλεις και τις περιφέρειες εγκαθιδρύονται σαν όργανα εξουσίας οι επαναστατικές επιτροπές «τρία σε ένα», που αποτελούνται από αντιπρόσωπους μαζικών οργανώσεων, κομματικά στελέχη και αντιπρόσωπους του στρατού. Η προσπάθεια τώρα είναι να σταθεροποιηθεί η εξουσία αυτών των επιτροπών και να υπακούσουν σε αυτές όλες οι επαναστατικές ομάδες που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιτιστικής επανάστασης. Οι επιτροπές αυτές στις περισσότερες περιπτώσεις περιλαμβάνουν και παλιά κομματικά στελέχη ακόμη κι από αυτά που είχαν κατηγορηθεί ότι «πήραν τον καπιταλιστικό δρόμο». αποτελούν στην ουσία μια προσπάθεια συμβιβασμού με τις κυρίαρχες δυνάμεις υπό τον έλεγχο του Μάο και υπό την
ηγεμονία του στρατού. είναι ενδεικτικό ότι η εγκατάσταση αυτών των επιτροπών συνάντησε αντιστάσεις και διαμαρτυρίες. Ταυτόχρονα ο ρόλος του στρατού είχε αναβαθμιστεί καθώς από το Σεπτέμβρη του '67 είχε εντολή να χρησιμοποιεί τα όπλα του για να προστατέψει τον εαυτό του. Στα σχολεία και τις σχολές για να σταματήσουν οι αντιπαραθέσεις στέλνονται επιτροπές εργατών και στρατιωτών.
Μετά τη σταθεροποίηση των δομών της εξουσίας η προσπάθεια εστιάσθηκε στη λειτουργία της παραγωγής στη βάση ηθικών κινήτρων κινητοποίησης των εργατών και αγροτών και στην αναμόρφωση της εκπαίδευσης ώστε να παράγει και «ειδικούς» και «κόκκινους». Στα εργοστάσια που διοικούνταν πλέον από τις «επαναστατικές τριάδες» γίνεται προσπάθεια να σπάσει ο αστικός καταμερισμός εργασίας με τη δημιουργία τριάδων που αποτελούνταν από στελέχη, τεχνικούς και απλούς εργάτες που είχαν την ευθύνη για το σχεδιασμό, την έρευνα και την ανάπτυξη. Στην ουσία πρόκειται για μια προσπάθεια να αξιοποιηθεί στο έπακρο η εργατική καινοτομία. Ταυτόχρονα υποχρεώνονται όσοι βρίσκονται σε διοικητικές θέσεις να παίρνουν μέρος και άμεσα στην παραγωγική διαδικασία. Στην εκπαίδευση οι αλλαγές είναι ακόμη βαθύτερες καθώς οι σχολές και τα σχολεία συνδέονται άμεσα με τις κομμούνες και τα εργοστάσια, συντομεύεται ο χρόνος των σπουδών και μαθητές, φοιτητές και καθηγητές παίρνουν υποχρεωτικά μέρος στην παραγωγή.
Μια νέα ισορροπία εγκαθιδρύεται, λοιπόν, χωρίς όμως να αλλάξουν ριζικά οι παραγωγικές σχέσεις και το πολιτικό σύστημα. Το κόμμα, το κράτος και ο στρατός παραμένουν στη θέση τους, όπως ήταν και πριν, απλώς με διαφορετικά ηγετικά πρόσωπα (κι αυτό όχι πάντα). Η Πολιτιστική Επανάσταση άνοιξε ένα μεγάλο πεδίο για αυτενέργεια και έλεγχο των εργαζομένων αλλά τελικά εγκλωβίστηκε σε μια νέα κατανομή εξουσιών στα πλαίσια του ίδιου συστήματος.
3.2.2. Η συμβολή της Πολιτιστικής Επανάστασης Οι αντιλήψεις του Μάο και η ίδια η Πολιτιστική Επανάσταση πρόσφεραν ορισμένα νέα στοιχεία και εμπειρίες για το επαναστατικό κίνημα και τον κριτικό μαρξισμό. Η ιδέα της διαρκούς επανάστασης μέχρι τον κομουνισμό που θα εμποδίζει την εμφάνιση εκμεταλλευτριών τάξεων και το πισωγύρισμα στον καπιταλισμό. Η αντίληψη ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι ένα αυτοτελές κοινωνικό σύστημα όσο και αν τον συνέχεαν με τη μεταβατική κοινωνία. Η αναγνώριση ότι η ταξική πάλη συνεχίζεται και ότι η αστική τάξη αναπαράγεται μέσα στο κόμμα κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου. Η κριτική στη λειτουργία των εμπρευματικοχρηματικών σχέσεων, του νόμου της αξίας και στη λειτουργία του κέρδους. Η απόρριψη της ουδετερότητας της επιστήμης, της τεχνικής και της οικονομικής διαχείρισης και η αναγνώριση της ανάγκης για ανατροπή του αστικού καταμερισμού εργασίας και των σχέσεων διεύθυνσης-εκτέλεσης σαν αστικών σχέσεων που αναπαράγουν τον καπιταλισμό. Η αντίληψη ότι μαζί με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής πρέπει να καταργηθεί και η ατομική ιδιοκτησία στη γνώση, να ανατραπεί ο ταξικός ρόλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την κοινωνικοποίησή της. Η υιοθέτηση της προτεραιότητας της πολιτικής και της καθοριστικότητας του μετασχηματισμού των παραγωγικών σχέσεων απέναντι στην οικονομία και την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Η τοποθέτηση του στόχου του σοσιαλισμού όχι στο επίπεδο της μεγιστοποίησης της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά στο επίπεδο του τρόπου ζωής, στο σύνολο των ανθρώπινων σχέσεων, της ίδιας της ανθρώπινης φύσης τελικά, στην ταυτόχρονη αλλαγή και των συνθηκών και των ανθρώπων.
Όλα αυτά συνιστούν μια διαφορετική προσέγγιση από τη σοβιετική παράδοση και τη γενικότερη Σοβιετική εμπειρία, που όσο κι αν δεν συγκροτεί ένα ριζικά διαφορετικό «παράδειγμα» αγγίζει με ριζοσπαστικό τρόπο τα προβλήματα και τις αντιθέσεις της μετάβασης. Η Πολιτιστική επανάσταση έθεσε για πρώτη φορά στην πράξη ορισμένα βαθύτερα ζητήματα της μετάβασης στον κομμουνισμό: το θέμα του πολιτικού ρόλου της εργατικής τάξης στην παραγωγή, την κατάργηση του καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας και την αναζήτηση μιας νέας σχέσης πολιτικής και οικονομίας.
Ωστόσο, ήταν ένα κίνημα αντιφατικό, έντονα βολονταριστικό, μια από τα πάνω προσπάθεια για πολιτική ενεργοποίηση και δραστηριοποίηση των εργαζόμενων που όμως δεν ξέφυγε από τα εκμεταλλευτικά πλαίσια των ήδη διαμορφωμένων κοινωνικών σχέσεων, ούτε από τα αποξενωτικά και καταπιεστικά πλαίσια του πολιτικού συστήματος. Οι ιδέες αυτές χρησιμοποιήθηκαν σαν άλλοθι για την εξαπόλυση μιας μαζικής τρομοκρατίας και καταστολής, για την στρατιωτικοποιήσει της κοινωνίας, προωθήθηκαν με βίαια αυταρχικά μέτρα, με διατάγματα και στρατιωτικές μεθόδους, με ισχυροποίηση του δεσποτικού ρόλου του κράτους και με τα «κόκκινα βιβλιαράκια» της τυποποίησης της θεωρίας και της μετατροπής της σε θρησκεία. Τα εγγενή όρια και αδυναμίες αυτής της προσπάθειας και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν οδήγησαν στη μετατροπή αυτών των ιδεών σε μια καρικατούρα στην πράξη και τελικά στο αντίθετό τους. Οι καταστροφές που προκάλεσε η Πολιτιστική Επανάσταση χρησιμοποιήθηκαν για μια νέα πορεία της Κινάς μετά το 1976, όπου πλέον γίνονται πιο καθαρές οι μορφές των εκμεταλλευτικών σχέσεων και επανέρχονται ακόμη και τυπικές καπιταλιστικές μορφές στην οικονομία, ενώ βαθαίνει ο αυταρχικός και γραφειοκρατικός εκφυλισμός του κράτους
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου