Του Κωνσταντίνου ΖΑΓΑΡΑ
το Ινστιτούτο Νίκου Πουλαντζά μια πολύ ενδιαφέρουσα
σειρά σεμιναρίων για τον "σοσιαλισμό στον 21ο αιώνα".
Μπροστά σε έναν σχετικά ικανοποιητικό αριθμό ατόμων
διάφοροι εισηγητές και παρευρισκόμενοι ξεδίπλωσαν θέσεις
και σκέψεις επί ζητημάτων όπως για την κρίση του
καπιταλισμού, τις διεργασίες της υπέρβασης, το αίτημα
του σοσιαλισμού αλλά και για τον κομμουνισμό.
Δύο δεκαετίες κοντεύουν πια απ' την κατάρρευση του
τείχους του Βερολίνου, μαζί και των μεγαλύτερων
προσδοκιών εκατομμυρίων ανθρώπων ανά την οικουμένη για
έναν καλύτερο κόσμο. Το έδαφος εξάλλου για την υπέρμετρη
διάψευση είχε προετοιμαστεί από καιρό. Τα οράματα ως
μελλοντική αναπαράσταση του κόσμου λειτούργησαν ως
λίπασμα για την καλλιέργεια της απογοήτευσης. Οι ελπίδες
και οι αγωνίες τόσων και τόσων σβήσανε σε μια στιγμή
ισοδύναμη ενός σημείου που συμβολικά διαρκεί όσο η
εικόνα της αποκαθήλωσης του κόκκινου αστεριού απ' την
κορυφή του Κρεμλίνου, όσο το γκρέμισμα ενός αγάλματος
του Λένιν.
Το τέλος της ιστορίας -είναι αλήθεια για αρκετούς-
σήμανε ως ποδαρικό στο κατώφλι της 21ης εκατονταετίας.
Ήταν η εποχή πια όπου κανείς δεν τόλμαγε να συζητά
θέματα που μόλις λίγα χρόνια πριν ήταν αφορμή όχι μόνο
για έντονη αντιπαράθεση, μα για σκληρή διαμάχη και
σύγκρουση.
Κι αν στον προηγούμενο αιώνα, αλλά και στα τέλη του
19ου, πραγματοποιήθηκε η μεγάλη έκρηξη, η είσοδος δηλαδή
των μαζών με ορμητική διάθεση στο πολιτικό σκηνικό και
προσκήνιο της ιστορίας -πολλές βέβαια ήταν οι
περιπτώσεις που αυτό έφτασε στην υπερπολιτικοποίηση
οδηγώντας έτσι σε αδιέξοδη και σπάταλη ενασχόληση με
όμοια πράγματα- δεν ισχύει το ίδιο τώρα. Η εποχή της
παγκοσμιοποίησης, έστω και νεοφιλελεύθερης όπως θέλουμε
να την αποκαλούμε, χαρακτηρίζετε προς το παρόν από τη
γενική αποστράτευση και καθίζηση των παραδοσιακών
κινημάτων, απ' τον θρίαμβο της ιδιώτευσης, της
οικονομικής πρωτοκαθεδρίας, του "καναπεδισμού", της
ακινητοποίησης στην πολιτική και τον πολιτισμό.
Βέβαια η κατάσταση στην παρούσα φάση, εξαιτίας του ότι η
Αριστερά έχασε σχεδόν τα πάντα ευρισκόμενη πια σε φάση
ανασυγκρότησης, μα κυρίως λόγω της εμφάνισης των νέων
κοινωνικών κινημάτων και των εξελίξεων στη Λατινική
Αμερική, δεν μπορεί να είναι χειρότερη απ' ό,τι στις
αρχές του '90.
Είναι πλέον καιρός να μπει μια νέα προβληματική για τον
σοσιαλισμό του μέλλοντος, ο οποίος βέβαια θα έρχεται σε
ρήξη με τις παγιωμένες και δογματικές αντιλήψεις. Ακόμη
είναι επιτακτική η ανάγκη να ξεπερασθούν οι όποιες
αλγεινές εμπειρίες που σημάδεψαν μια για πάντα το
παρελθόν μας. Στο άγχος των ρυθμών και της σημασιολογίας
της μεταμοντέρνας νεωτερικότητας συνηθίζεται εκ μέρους
μας να μιλάμε για ιστορικά ξεπερασμένες έννοιες. Οπότε ο
κομμουνισμός, που έχει χρέος να αυτοπροσδιορίζεται με
γνώμονα την ισότητα, την καθολική απελευθέρωση και την
κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας, βρίσκεται μπροστά
μας όχι σαν ιστορικό στάδιο αλλά ως αναγκαιότητα
εναλλακτικής προοπτικής που πηγάζει απ' τους ήδη
διεξαγόμενους αγώνες τόσων δεκαετιών όσο και απ' την
ανάδυση -όπως έλεγε κάποτε ο Ζωρζ Λαμπικά- των νέων
πολιτικών πεδίων.
Η αλληλένδετη καταρχήν επαφή και σχέση μας με τα
κινήματα είναι ένα από τα ζητούμενα. Επιδίωξη επίσης
πρέπει να 'ναι η εξεύρεση των στοιχείων εκείνων ενός
διαφορετικού τύπου παραγωγικών σχέσεων και δυνάμεων. Η
αναγέννηση του μαρξισμού θα είναι αναγκαστικά
συνδεδεμένη με νέες θεωρητικές κατακτήσεις
επαναθεμελιωμένες στη σημερινή πραγματικότητα. Η πάλη
του παλιού με το νέο εξάλλου επιτάσσει μια διαρκή
διαδικασία ανανέωσης και ριζοσπαστικοποίησης της σκέψης
μας. Είναι ίσως θεμιτό να τεθεί σε νέα βάση για συζήτηση
η δομή του κόμματος και η στρατηγική του δημοκρατικού
δρόμου, να επισημανθούν οι οικολογικοί κίνδυνοι, να
γίνει ο πολυπόθητος συνδυασμός άμεσης και έμμεσης
δημοκρατίας, να απορρίψουμε μια για πάντα τη θεωρία του
κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού και τις σταλινικές
μεθόδους, να δούμε όμως και τι είναι η ενότητα της
αριστεράς.
Το ζήτημα εν τέλει δεν είναι η όλη αυτή κουβέντα, που
καλώς άνοιξε το Ινστιτούτο, να κλεισθεί στους τέσσερις
τοίχους ενός γραφείου ή μιας αίθουσας συνεδριάσεων.
Βέβαια αυτό δεν δύναται να πραγματοποιηθεί ούτως ή άλλως
για το λόγο ότι όσοι "σοφοί" κι αν μαζευτούν κάπου, η
κοινωνική, πολιτική και οικονομική ροή σε συνδυασμό με
την πάλη των τάξεων είναι αυτή που θα καθορίσει και θα
εξελίξει τα πράγματα.
Επειδή όμως "χωρίς επαναστατική θεωρία δεν υπάρχει
επαναστατική πρακτική" η όλη προβληματική πρέπει να
μπει, να μπολιαστεί και να φωλιάσει εκεί που ανήκει,
στους εργασιακούς κυρίως χώρους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου