Το παρακάτω κείμενο αποτελεί σύνοψη της εισήγησης από την παρουσίαση που κάναμε για το περιοδικό SIC το Δεκέμβριο του 2011 στην Αθήνα.
Κοινά στοιχεία στη θεωρητική επεξεργασία των συμμετεχόντων στο εγχείρημα του Sic:- Η θεωρία της κατάργησης του κεφαλαίου ως θεωρία παραγωγής του κομμουνισμού – κομμουνιστικοποίηση. Μέσα στην εξέλιξη των διεκδικητικών αγώνων του θα επιτεθεί συγκεκριμένα στα μέσα παραγωγής ως τέτοια, δηλαδή στο ρόλο τους ως μέσα παραγωγής (όπως για παράδειγμα κάνουν ήδη οι εργάτες στο Μπαγκλαντες την ώρα που διεκδικούν το μισθό τους• μπορούμε να σκεφτούμε τη γενίκευση μιας τέτοιας κατάστασης). Αυτή η επίθεση, αν η επανάσταση συνεχιστεί σαν αλυσιδωτή αντίδραση, σαν επανάσταση μέσα στην επανάσταση, θα οδηγήσει στην κατάργηση τους ως αξία, θα τα αποκαπιταλιστικοποιήσει. Η επίθεση στις τράπεζες στις οποίες οι προλετάριοι έχουν χρήματα στους λογαριασμούς τους, είναι που θα θέσει αναγκαστικά το ζήτημα του πώς θα υπάρχει ζωή χωρίς χρήμα και δε θα είναι μια απόφαση κατάργησης του χρήματος. Η επίθεση στα αστυνομικά τμήματα θα θέσει το θέμα του οπλισμού της επανάστασης για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεων της. Η κατάληψη των τηλεπικοινωνιακών δικτύων και δικτύων μεταφορών ή η καταστροφή τους θα θέσει το θέμα της επικοινωνίας των εξεγερμένων ή του μπλοκαρίσματος της επικοινωνίας ανάμεσα στις δυνάμεις καταστολής. Η επίθεση στα καταστήματα και η λεηλασία των εμπορευμάτων θα θέσει το θέμα της μη ανταλλαγής και μη διανομής σε ένα πρωτόλειο επίπεδο και για μικρό αλλά κρίσιμο χρονικό διάστημα. Η συνέχιση του αγώνα στο δημόσιο χώρο, η μη δυνατότητα επιστροφής στο σπίτι, θα θέσει σε αμφισβήτηση τη διάκριση ανάμεσα στην ιδιωτική και τη δημόσια σφαίρα, θα θέσει το θέμα του φύλου. Η κατάληψη των χώρων παραγωγής ή η καταστροφή κάποιων από αυτούς θα θέσει το θέμα του πώς θα αναπαράγεται η ζωή συνολικά. Αν οι εξεγερμένοι που κομμουνιστικοποιούν παρασύρουν μεγάλο μέρος της κοινωνίας, μέσα από μια συγκρουσιακή φυσικά διαδικασία, στην εφαρμογή κομμουνιστικών μέτρων, μόνο τότε θα μπορεί να προχωρήσει η επανάσταση. Το πιο σημαντικό: μόνο αν όλα αυτά γίνουν μαζί και όχι το καθένα ξεχωριστά, μόνο αν συμβαίνουν παράλληλα σε πολλά μέτωπα και όχι κεντρικά, θα γίνει η επανάσταση ως κομμουνιστικοποίηση.
- Το να λέμε ότι η επανάσταση είναι κομμουνιστικοποίηση σημαίνει πώς τον κομμουνισμό δεν τον έχει μόνο σαν σκοπό και αποτέλεσμα, αλλά σαν περιεχόμενο. Το κεφάλαιο δεν καταργείται για τον κομμουνισμό, αλλά από τον κομμουνισμό ή, πιο συγκεκριμένα, από την παραγωγή του κομμουνισμού. Τα κομμουνιστικά μέτρα δεν αποτελούν εμβρυακή κατάσταση του κομμουνισμού αλλά την παραγωγή του κομμουνισμού. Η κομμουνιστικοποίηση δεν είναι μεταβατική περίοδος, πρόκειται για την ίδια την επανάσταση η οποία είναι η κομμουνιστική παραγωγή του κομμουνισμού. Αυτό που διακρίνει τα κομμουνιστικά μέτρα από τον κομμουνισμό είναι ο αγώνας ενάντια στο κεφάλαιο.
- Η ιστορικότητα του περιεχομένου της επανάστασης και του κομμουνισμού. Η επανάσταση δεν ήταν πάντα κομμουνιστικοποίηση, κάτι που ίσως φαίνεται ταυτολογία αλλά όμως πρέπει να το λέμε, πρόκειται για το γεγονός ότι το κεφάλαιο αποτελεί αντίφαση σε κίνηση, οι αναδιαρθρώσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, ως αντεπαναστάσεις αναδιαρθρώνουν και το περιεχόμενο του κομμουνισμού. Μπορεί κανείς να πει: Καλά, γιατί συμβαίνει αποκλειστικά σήμερα αυτό; Οι προηγούμενες επαναστάσεις δηλαδή δεν ήταν κομμουνιστικές; Η απάντηση, χωρίς δισταγμό, είναι: Ναι ήταν κομμουνιστικές, αλλά με άλλο περιεχόμενο. Το περιεχόμενο του κομμουνισμού είναι που αλλάζει, γιατί ο κομμουνισμός είναι το ζωντανό κίνημα που παράγεται από το ιστορικό παρόν της αντίφασης του κεφαλαίου, δεν είναι μια κατάσταση πραγμάτων γνωστή εκ των προτέρων που πρέπει να εγκαθιδρυθεί, ένα ιδεώδες στο οποίο πρέπει να προσαρμοστεί η πραγματικότητα. Το γεγονός ότι η επανάσταση το ’17, το ’36 και λίγο πιο αντιφατικά ακόμη και το ’68 είχε στο κέντρο της την εργατική ταυτότητα, είχε ως στόχο το θρίαμβο της εργατικής τάξης, το να πάρουν οι εργάτες την κοινωνία στα χέρια τους, και όχι να την καταργήσουν ως τέτοια, το γεγονός ότι η επανάσταση τους ήταν το να φτιάξουν το κράτος τους ή τα εργατικά τους συμβούλια, δηλαδή να διαχειριστούν ως τάξη την παραγωγή, δεν είναι κάποιου τύπου λάθος τους. Ήταν η επανάσταση της εποχής τους, αυτό παραγόταν τότε ως κατάργηση του κεφαλαίου, δεν μπορούσε να υπάρξει άλλη, και αυτή η επανάσταση ηττήθηκε.
- Γιατί στη σύγχρονη περίοδο η ιστορικά παραγόμενη επανάσταση έχει το συγκεκριμένο περιεχόμενο της κομμουνιστικοποίησης; Το Sic λέει γιατί αυτό το περιεχόμενο παράγεται από την εξέλιξη της ταξικής πάλης μέσα στον αναδιαρθρωμένο καπιταλισμό. Άρα αποδέχεται ότι υπήρξε αναδιάρθρωση της ταξικής πάλης με την κρίση του φορντισμού/κευνσιανισμού και ξεκίνησε ένας νέος κύκλος αγώνων. Αυτό που κάνει το Sic είναι να ψάχνεi πώς παράγεται η επανάσταση από αυτόν τον κύκλο αγώνων, δηλαδή πώς αυτή η επανάσταση προαναγγέλεται στους σημερινούς αγώνες ως το ξεπέρασμα των ορίων τους, πώς από τη σημερινή μορφή των αγώνων παράγεται αυτό το περιεχόμενο και γιατί αυτό το περιεχόμενο παίρνει αυτή τη μορφή κατά την διαδικασία παραγωγής του.
- Σύμφωνα με το Sic υπάρχουν βασικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου κύκλου αγώνων, τα οποία εντείνονται κατά την εξέλιξη του: Ένα είναι η παρακμή μέχρι εξαφάνισης σήμερα πια της εργατικής ταυτότητας. Δεν υπάρχει πια καμιά προοπτική βάσει μιας οποιασδήποτε εργατικής ταυτότητας. Αυτό όμως αποτελεί επαναστατική δυναμικήτων αγώνων του παρόντος, η οποία κάνει τη δραστική άρνηση της προλεταριακής κατάστασης ενάντια στο κεφάλαιο να εμφανίζεται σε πάρα πολλές περιπτώσεις (αγώνες χωρίς αιτήματα και αγώνες με αιτήματα που εξελίσσονται σε βίαιες συγκρούσεις χωρίς προοπτική συμβιβασμού).
- Το Sic συμφωνεί στο ότι η κομμουνιστικοποίηση προεικονίζεται μέσα στους αγώνες που διεξάγονται σήμερα, ως το ξεπέρασμα των ορίων τους, στο ότι ο αγώνας του προλεταριάτου ως τάξης είναι ταυτόχρονα το όριο της ταξικής πάλης ή από μια άλλη οπτική γωνία διατυπωμένο η αναπαραγωγή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγήςγίνεται ζήτημα εξαναγκασμού, πειθαρχίας (το ταξικό ανήκειν γίνεται εξωτερικός καταναγκασμός). Τα όρια του κινήματος γίνονται αντιληπτά σαν εγγενή, σαν στοιχεία του ορισμού του, το όριο δεν είναι απλώς κάτι που πλαισιώνει το κίνημα, ένα σύνορο που το κίνημα δεν διάβηκε («δεν προχώρησε πιο πέρα, στην κομμουνιστικοποίηση, ενώ το υποκείμενο της κομμουνιστικοποίησης έχει συγκροτηθεί ως τέτοιο). Το όριο γίνεται αντιληπτό σαν στοιχείο του ορισμού εκείνου το οποίο περιορίζει, δηλαδή του ίδιου του κινήματος. Τα όρια δεν είναι συγκυριακά, η δύναμη του κινήματος μέχρι σήμερα είναι και το όριο του. (π.χ. η δύναμη των ταραχών σε Ελλάδα-Αγγλία-Γαλλία: αγωνιζόμαστε ενάντια σε όλα όσα μας κάνουν μέλη αυτής της κοινωνίας και με αυτόν τον τρόπο οι πρακτικές μας διαχωρίζονται από τις πρακτικές του υπόλοιπου προλεταριάτου. Αυτή η μη επέκταση των πρακτικών αποτελεί τον ορισμό της δύναμής τους και ταυτόχρονα το ίδιο τους το όριο).
- Στην προβληματική αυτή της επανάστασης ως ξεπεράσματος των ορίων της σύγχρονης ταξικής πάλης, δηλαδή του ξεπεράσματος της ώς ταξικής πάλης, το προλεταριάτο βρίσκει στον ίδιο του τον κοινωνικό ορισμό το όριο που πρέπει να ξεπεράσει· οι προλετάριοι δεν έχουν ένα ρόλο ως άτομα ο οποίος τους επιβάλλεται και καταπιέζει την ανθρώπινη-προλεταριακή φύση τους. Κάνοντας την επανάσταση το προλεταριάτο καταστρέφει τον εαυτό του σαν τέτοιο.
- Ως αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης για την επανάσταση οι συμμετέχοντες στο Sic επίσης μοιράζονται την κριτική στην αντίληψη για την επανάσταση σαν συγκρότηση μιας «προλεταριακής κοινότητας» η οποία συνήθως παρουσιάζεται διανθισμένη με αρκετή δόση ανθρωπισμού.
- Τέλος, για όλους αυτούς τους λόγους, για τους συμμετέχοντες στο Sic η σύγχρονη επανάσταση δεν μπορεί να είναι καμία μορφή εργατικής εξουσίας ή σταθερής εργατικής διαχείρισης (κατάργηση του κράτους και δημιουργία εργατικών συμβουλίων ή αυτοδιαχείριση), ή κολλεκτιβοποίηση. Η κομμουνιστικοποίηση δεν θα είναι η επανοικειοποίηση των επιμέρους κεφαλαίων από τους προλετάριους• οι προλετάριοι δεν επανοικειοποιούνται τίποτα, δεν επανοικειοποιούνται τα μέσα παραγωγής, τα αλλάζουν και σπάνε το διαχωρισμό ανάμεσα στην παραγωγή και την αναπαραγωγή. Η κομμουνιστικοποίηση δεν είναι αγώνας για την επανοικειοποίηση «των κοινών». Επίσης, δεν υπάρχουν δομές κομμουνιστικοποίησης σήμερα, οι καταλήψεις, τα στέκια σαν αυτό εδώ είναι πολύ σημαντικά κέντρα αγώνα και μάλιστα η σημασία τους θα μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο μέσα στην κρίση αλλά δεν είναι μικρά κομμουνιστικοποιημένα εδάφη τα οποία θα γίνουν περισσότερα και με την επανάσταση θα γίνουν το παν.
Ανοιχτά ζητήματα για τους συμμετέχοντες στο Sic, αυτά τα οποία συζητούν μεταξύ τους και εστιάζουν την κριτική τους:
- Η περιοδολόγηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και η σημασία τους
- Η ανάλυση της κοινωνικής σχέσης φύλο μέσα στην προβληματική των ταξικών αγώνων του παρόντος και της κομμουνιστικοποίησης
- Η απονομιμοποίηση των μισθολογικών και άλλων αιτημάτων στους ταξικούς αγώνες του παρόντος, η οποία επαναφέρει με διαφορετικό τρόπο από ότι στη δεκαετία του 70 τους μισθολογικούς αγώνες στο κέντρο της αντίφασης κεφαλαίου εργασίας.
- Η θεωρία της απόκλισης. Στο blaumachen χρησιμοποιούμε τον όρο απόκλιση, ως την εσωτερική απόσταση ανάμεσα στις πρακτικές του προλεταριάτου. Παραθέτουμε έναν ορισμό της έννοιας που προέκυψε σε μια εσωτερική γραπτή συζήτηση: «Στην έννοια της «απόκλισης» υπάρχουν τρεις στιγμές: η ιδέα της απόστασης, αυτή της κίνησης και αυτή της εσωτερικότητας. Απόσταση στο βαθμό που πρόκειται για δραστηριότητες οι οποίες μπορούν να διαφοροποιηθούν και να αντιπαρατεθούν η μία στην άλλη. Κίνηση στο βαθμό που δεν πρόκειται για πράγματα ανεξάρτητα μεταξύ τους που απλώς συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο αλλά μάλλον για κριτικό αυτοστοχασμό της ταξικής δράσης. Αυτό μας οδηγεί στην τρίτη απόχρωση της έννοιας: πρόκειται για κίνηση και απόσταση που είναι εσωτερική στη δραστηριότητα του προλεταριάτου ως τάξης. Πρόκειται για δύο όψεις της ίδιας ταξικής δράσης (το να υπάρχει ως μοναδικός ορίζοντας το κεφάλαιο / το να βρίσκεται το προλεταριάτο σε αντίφαση με την αναπαραγωγή του ως τάξης) – η απόκλιση είναι η δυαδικότητα που γίνεται ορατή σαν καταναγκασμός, μέσα στο κεφάλαιο, για την ύπαρξη του προλεταριάτου ως τάξης».
- Η απόκλιση ανάμεσα σε πρακτικές ξεχωριστών αγώνων και στις πρακτικές μέσα σε κάθε συγκεκριμένο αγώνα παράγει, στο δικό μας κύκλο αγώνων, το ταξικό ανήκειν ως εξωτερικό καταναγκασμό και την κορύφωση του κύκλου αγώνων (για μας ως ρήξη με το ίδιο το ταξικό ανήκειν, την επανάσταση ως κομμουνιστικοποίηση). Όπως κάθε τί μέσα στον καπιταλισμό, η διαδικασία που παράγει την επανάσταση θα έχει τις αναγκαίες φετιχιστικές μορφές της. Ο φετιχισμός χρησιμοποιείται με τη μαρξική έννοια εδώ, δηλαδή δεν πρόκειται για σκέτη επιφάνεια αλλά για “αναγκαία μορφή”, χωρίς την οποία το περιεχόμενο δεν μπορεί να υπάρξει. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι αυτή η διαδικασία, αν έχουμε δίκιο ότι το περιεχόμενο της επανάστασης είναι η κομμουνιστικοποίηση, θα πάρει πάρα πολλές μορφές, οριακά όσες και οι μορφές των κοινωνικών αντιφάσεων μέσα στον καπιταλισμό. Αυτό σημαίνει ότι, όπως εξάλλου έχει συμβεί σε όλες τις επαναστάσεις στο παρελθόν, θα υπάρχουν συγκρούσεις και μέσα στο προλεταριάτο, τώρα όμως μέσα από αυτές θα παράγεται η επανάσταση. Σ’ αυτήν την περίοδο έχουμε την παραγωγή αυτών των συγκρούσεων, δημιουργούνται εσωτερικές αποστάσεις ανάμεσα σε πρακτικές αγώνα, αποκλίσεις. Η γενίκευση όμως των αποκλίσεων θα παράγει έναν νέο τύπο “ενότητας” πρακτικών, δεν πρόκειται για την παλιά ταξική ενότητα, αλλά για μια πολλαπλότητα πρακτικών που αντικειμενικά θα συγκροτεί στρατόπεδα εντός του αγωνιζόμενου προλεταριάτου, τα οποία όμως δε θα μπορέσουν να αποκρυσταλλωθούν (επί ποινή ήττας της επανάστασης) σε συγκεκριμένες πολιτικές μορφές, θα είναι εξ’ορισμού ρευστά, ακριβώς γιατί για το “στρατόπεδο της κομμουνιστικοποίησης” δε θα υπάρχει “τέλος”. Η κομμουνιστικοποίηση θα είναι η διαδικασία που θα σπάει τους θρόμβους που θα τείνουν να εμφανίζονται και να εμποδίζουν τη ροή ανάμεσα στα κοινωνικά άτομα, θα κρατάει τον “κομμουνισμό” ζωντανό, κάνοντας τον “πιο κομμουνιστικό”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου